Kúrs - Spilari RÚV

Kúrs

Ljósið kemur

Íslendingar búa við mikið skammdegi. Vetrarmyrkrið í dag er þó ekkert í líkindum við það sem var hér áður en raflýsingin kom til sögunnar. Hvernig lifði fólk í öllu þessu myrkri og hvernig var vegferðin í þá upplýstu veröld sem við búum í dag?

Viðmælendur: Sigurlaugur Ingólfsson, Stefán Pálsson, Sævar Helgi Bragason og Kristín Jóhannesdóttir.

Stef þáttarins er úr jólatónleikum Rásar 1 árið 2023 með hljómsveitinni Nordic Affect.

Umsjón: Valgerður Helgadóttir

Frumflutt

7. júní 2025

Aðgengilegt til

Rennur ekki út

Kúrs

Kúrs

Í Kúrs gerast nemendur við Háskóla Íslands dagskrárgerðarmenn; segja sögur, kafa í fræðin og spyrja spurninga. Leiðbeinendur: Þorgerður E. Sigurðardóttir og Anna Marsibil Clausen.

Þættir

Að skapa undir pressu

Hvaða áhrif hafa tímamörk á verkefni innan skapandi geira? Hvar liggja mörkin milli þess að tímapressan ýti undir betri útkomu og þess að hún skerði gæði verksins? Leitað er svara…

Syngjandi skóli

Söngur er góð kennsluaðferð. Hann stuðlar að vellíðan nemenda og skapar jákvæðar minningar af skólastarfi. Í nýrri rannsókn um birtingarmynd náms og skólavistar í dægurlagatextum íslenskra…

Leikhús ástríðunnar

Í þessum þætti verður skyggnst inn í starfsemi áhugaleikhússins. Hrefna Ósk Jónsdóttir ræðir ástríðuna fyrir leikhúsinu og gefur hlustendum góða innsýn inn í starfsemi þess.

Ísland og undraheimur J.R.R. Tolkien

Ritverk höfundarins J.R.R. Tolkien eru ein merkustu ritverk síðustu aldar. Skáldsögur hans, Hringadróttinssaga og Hobbitinn, lögðu grunninn að því sem við í dag köllum fantasíuskáldskap,…

Þegar dýrin ganga laus

Samband manna og dýra er flókið og oft stormasamt. Í þessum þætti eru tekin viðtöl við fólk sem hefur komist í hann krappann þegar kemur að dýrum og spekulerað í sambandi manna og…

Spíruspjall

Þátturinn fjallar um frumkvöðlastarf konu sem glímdi við alvarleg veikindi um allnokkurt skeið.. Hún sneri vörn í sókn með því að þróa heilsufæði sem byggir ekki síst á spírum. Henni…

Karlar í hjúkrun

Hlutfall karlkyns hjúkrunarfræðinga á Íslandi er eitt það lægsta í öllum heiminum. Hvað veldur því að svo fáir karlmenn fari í hjúkrunarfræði? Hvað er hægt að gera til að fá fleiri…

Ljósið kemur

Íslendingar búa við mikið skammdegi. Vetrarmyrkrið í dag er þó ekkert í líkindum við það sem var hér áður en raflýsingin kom til sögunnar. Hvernig lifði fólk í öllu þessu myrkri og…

Addi í Flowers

Bítlarnir hernema huga íslenskra ungmenni og eitt af „fórnarlömbum“ þessarar innrásar er Arnar Sigurbjörnsson sem spilaði með fyrstu Bítlahljómsveitum landsins. Í þættinum kynnumst…

Blik

Komdu með í könnunarleiðangur um framandi lendur taugakerfisins. Lærum tungumál þess, skoðum samkenndartaugina, og finnum einfaldar en áhrifamiklar leiðir til valdeflingar og velsældar.

Videótækið

Í Vídeótækinu er rýnt í kvikmyndasögu Íslands. Í þættinum er farið yfir fimm íslenskar kvikmyndir sem eiga það sameiginlegt að hafa verið kenndar við að vera fyrsta leikna íslenska…

Íslenska langspilið

Í þættinnum mun Ásta Sigríður Arnardóttir, tónlistarkona, dýfa sér inn í hljóðheim íslenska langspilsins og endurvakningu þess. Viðmælendur hennar eru tónlistarmennirnir Örn Magnússon…

Hommarnir í Öskjuhlíð

Hvað voru hommarnir að gera í Öskjuhlíðinni? Sveinn Kjartansson og Þorvaldur Kristinsson taka okkur á ferðalag aftur í tímann til að varpa ljósi á hina áhugaverðu sögu um „skemmtigarð…

Ostamál

Í Ostamálum veltum við upp spurningum sem fáir pæla í – eins og af hverju sumir sakna „alvöru osts“ á Íslandi? Við kíkjum undir hjúpin á ólíkum ostahefðum, hvernig bragð, menning og…

11.000 kílómetrar og sagan þar á milli

Árið 1988, þegar móðir mín var aðeins 19 ára gömul, tók hún þá risastóru ákvörðun að flytja frá heimili sínu á Filippseyjum. Hún er meðal 2.600 Filippseyinga sem tóku sömu ákvörðun…

Er markaður fyrir íslenskt lágjaldaflugfélag?

Í þessum stutta þætti ætla ég að kynna mér sögu íslenskra lággjaldaflugfélaga. Í byrjun verður fjallað um lággjaldamodelið en seinna verður saga Iceland Express, Wow Air og framtíð…

Óreiðan: Hvernig getur Facebook póstur stuðlað að þjóðarmorði?

Þátturinn snýst um upplýsingaóreiðu sem öryggisógn. Farið er yfir þjóðarmorðið á Rohingjum í Myanmar og í hlutverk samfélagsmiðla, dreifingu falsfrétta og upplýsingaóreiðu. Rætt verður…

Er óperan í alvöru leiðinleg?

Í þættinum er athugað hvort óperulistin sé í rauninni eins leiðinleg og hún hefur á sér orðspor í almenningi. Rætt er við Guðmund Ottó Grímsson og Bryndísi Víglunds sem segja skoðanir…

Nýtt tungumál á tíu mánuðum

Þátturinn tekst á við þá spurningu hvort mögulegt er að læra nýtt tungumál á 10 mánuðum. Talað er við þau Yuru Harada sem er skiptinemi á Íslandi frá Japan og Orra Eliasen sem er skiptinemi…

Af hverju er feimnismál að kúka?

Hvers vegna er feimnismál að kúka? Skoðað er hvers vegna við erum almennt rög við að nota þetta tiltekna orð yfir almenna daglega athöfn eða einfaldlega að nefna hana sjálfa á nafn.

Bókaherbergið

Við lifum á tímum sem einkennast af miklum hraða. Allt er háð, eins og Baudelaire benti á, tímans ljá sem tærir okkur. Við höfum kannski gleymt því hversu gefandi

Hundur sér hund

Í þessum þætti af Kúrs verður fjallað um algengt hegðunarvandamál hjá hundum sem kallast „reactivity“ á ensku. ’Reaktívir’ hundar gelta oft og urra þegar þeir sjá t.d. aðra hunda eða…

Heilsuvera - Geimvera

Þátturinn fjallar um fjarheilbrigðisþjónustu og það hvernig hún getur verið fráhrindandi og framandi fyrir marga landsbúa, þá sérstaklega upplýsingavefinn Heilsuvera, þar sem einstaklingar…

Lundavarpið

Lundavarpið – útvarpsþáttur um hegðun, atferli og „menningarleg“ sérkenni lunda.

Er ég of áköf móðir?

Í þættinum er fjallað um hugtakið áköf mæðrun sem bandaríski félagsfræðingurinn Sharon Hayes kom fram með árið 1996, til að lýsa því, hvernig skilgreiningin á móðurhlutverkinu hefur…

Hvað er að frétta? Innlit til Víkurfrétta

Héraðsfréttamiðilinn Víkurfréttir hefur verið rekinn af sama eiganda í rúma fjóra áratugi, Páli Ketilssyni. Fjölmiðlaumhverfið hefur tekið miklum breytingum á þessum tíma, frá mjög…

Stolt siglir fleyið mitt

Fjallað er um björgunarskipið Hannes Þ. Hafstein í Sandgerði, endurnýjun skipaflota landsins og eitt af eftirminnilegustu útköllum áhafnar Hannesar.

Síaukinn jökulhlaup

Jöklarnir hopa og sá þrýstiléttir á eldstöðvum þar undir virðist leiða til þess að kvikugangur eigi auðveldar með því að brjóta sér leið í gegnum jarðskorpuna. Í þessum þætti eru gerð…

Smámunir

Öll höfum við séð smámunahillur fullar af hlutum sem einhverjum finnst vera skran en aðrir álíta gersemar. Hvað fær fullorðið fólk til að safna smáhlutum í dúkkuhús eða verja löngum…

Innlit í íslenskan nördisma: Anime

Anime hefur orðið hluti af meginstraumi dægurmenningar á Íslandi á undanförum árum en hefur það alltaf verið þannig? Í þessum þætti fæ ég til mín 4 viðmælendur til þess að segja hvað…

Hvar er Valli?“ Kórsöngur með skertri sjón

Í kórastarfi gegnir sjónin stóru hlutverki, en er þó ekki fullkomlega ómissandi, eins og fram kemur hjá viðmælendum þáttarins. Rætt er við þau Gísla Leifsson og Dagbjörtu Andrésdóttur…

Staðarskynjun og staðarnöfn í tölvuleikjum

Er hægt að skynja stað sem aðeins er til á forriti? Geta tilfinningar vaknað og minningar orðið til innan mæra tölvuleiks sem aðeins er hægt að sjá í gegnum tvívíðan skjá? Rætt er…

Fjólublár

Flest höfum við ákveðnar skoðanir á litum, hvort sem við gerum okkur grein fyrir því eða ekki. Sumir hafa jafnvel það sterkar skoðanir á litum að vissir tónar vekja upp hjá þeim einstaka…

Í bóli Bósa sögu

Í þættinum er fjallað um Bósa sögu og Herrauðs. Rýnt er í viðtökur þessarar umdeildu miðaldasögu og sjónum beint að minna þekktum hlutum hennar.

Mannfræði klipparans

Hvað felst í því að vera góður klippari? Þjónusta sem veitt er á hársnyrtistofum er persónuleg og tekur tíma. Það gefur svigrúm til þess að eiga samskipti og myndast oft fjörugar samfræður…

Af hverju förum við í bíó

Ert þú einhver sem fer reglulega í bíó eða velur þú frekar að vera heima að horfa á sjónvarpið? Í þessum þætti verður leitast eftir því að svara af hverju margir finna löngunina að…

Apar í lopapeysum

Dýr eru menningarverur og umhverfið hefur áhrif á þróun menningar hjá samfélögum dýra. En getur verið að það sama eigi við um mannfólk? Getur verið að umhverfið

Bakhlið Morðkastsins

Bylgja Borgþórsdóttir, stjórnandi Morðkastsins, ræðir um áhrif hlaðvarpsins á líf hennar og störf.

Hvað á pabbi að gera í fæðingarorlofi?

Framboð af afþreyingu fyrir feður í fæðingarorlofi og börn þeirra er af skornum skammti miðað við það sem býðst mæðrum í orlofi. Í þessum þætti er rætt við fjóra foreldra sem hafa…

Óbærilegur léttleiki sjósunds

Hefur þú prófað köld böð eða sjósund? Hver veit hvert það gæti leitt þig! Kannski endar þú á að synda yfir Ermasund til Frakklands.

Eiðistorg

Í þessum þætti fjallar Fríða Þorkelsdóttir um verslunarkjarna æsku sinnar, Eiðistorg.

Djöfullegir samningar

Hefur þig dreymt um frægð, frama eða ríkidæmi? Fyrir flestum eru slíkir draumar óraunhæfir, enda eru frægð, frami og ríkidæmi aðeins á færi fárra útvaldra. En hvað ef ég segði þér…

FOKK SÍMI

Þáttur um íslenskt myndband sem varð að innblæstri að lagi hljómsveitarinnar Slagsmál. Myndbandið heitir Fokk sími og dreifðist það um á snjallsímaforritinu TikTok. Í þættinum verður…

Í sambandi við hinn heiminn

Brynja Valdimarsdóttir hefur alltaf verið næm. Hún er um þessar mundir að læra á samskiptin við framliðna og segir frá þeirri upplifun. Fyrir sautján árum fékk hún að sjá Garðar Jónsson,…

Leitin að Nigel

Í Kúrs gerast nemendur við Háskóla Íslands dagskrárgerðarmenn: segja sögur, kafa í fræðin og spyrja spurninga.

Viðurnefni í Vestmannaeyjum

Þátturinn fjallar um viðurnefni í Vestmannaeyjum og þau áhrif sem viðurnefnin geta haft á einstaklinginn sem ber þau. Viðmælendur þáttarins eru Gísli Pálsson mannfræðingur og Sigurgeir…

Draumaskólinn

Í Fellaskóla er unnið að verkefninu Draumaskólinn með áherslu á tónlist og skapandi skólastarf. Þetta hefur haft mikil áhrif á skólastarf og nemendur. Frá því að verkefnið hófst, hefur…

Sorgmæddar stúlkur

Í þættinum er kafað ofan í kenningu myndlistarkonunnar Audrey Wollen um sorgmæddu stúlkuna eða Sad Girl Theory, sem kveður á um að sorg eða depurð stelpna sé tegund af pólitískum mótmælum.

Skína

Fjallað er um sjálfsmynd unglinga í dag í tengslum við samfélagsmiðla.

Lífið með og eftir flogaveiki

Talað er við Halldóru Steinu Biering Garðarsdóttur um lífið með og eftir flogaveiki. En hún greindist með flogaveiki þegar hún var einungis 9 ára gömul. Meðan hún var á barns- og unglingsaldri…

Gleym mér ei

Umfjöllun um barnmissi og mikilvægi starfs styrktarfélagsins Gleym mér ei sem aðstoðar foreldra við úrvinnslu sorgar.

Álfar út úr hól

Sumarið 2023 var álfakirkjan Topphóll í Hornafirði sprengd til þess að leggja nýjan veg. Heimamenn töluðu lengi um að þar væri álfakirkja, en vegagerðin og náttúruminjastofnun ákváðu…

Ör

Umræðuefni þáttarins eru ör, þessi sem við þekkjum öll á eigin skinni. Þá er kannað hvernig ör verða til og áhrifin sem það hefur að bera ör. Gestur þáttarins er myndlistakonan Herdís…

Nælonsokkabuxur nálgast eftirlaunaaldur

Í Kúrs gerast nemendur við Háskóla Íslands dagskrárgerðarmenn: segja sögur, kafa í fræðin og spyrja spurninga.

Götusaga

Í Kúrs gerast nemendur við Háskóla Íslands dagskrárgerðarmenn: segja sögur, kafa í fræðin og spyrja spurninga.

Lífið er spuni - Það er ekkert handrit

Við erum öll oftar en ekki í spuna á hverjum degi, með mismargar fyrirfram ákveðnar vörður. Margir kannast við að vilja helst stýra atburðarrásinni og vita hvað framtíðin ber í skauti…

Ljósmyndun

Í Kúrs gerast nemendur við Háskóla Íslands dagskrárgerðarmenn: segja sögur, kafa í fræðin og spyrja spurninga.

Leyndardómurinn um líf í alheiminum

Í Kúrs gerast nemendur við Háskóla Íslands dagskrárgerðarmenn: segja sögur, kafa í fræðin og spyrja spurninga.

Gamlingjar og goons

Í Kúrs gerast nemendur við Háskóla Íslands dagskrárgerðarmenn: segja sögur, kafa í fræðin og spyrja spurninga.

Óendanlega leitin að ódauðleikanum

Við mannverurnar höfum ávallt átt í flóknu sambandi við dauðleika okkar. Þau hlutskipti okkar hafa verið mörkuð í stein frá örófi alda og eru talin eðlilegur og náttúrulegur

Margbrotin: Saga hvíts og blás postulíns

Saga blás og hvíts postulíns nær aftur um 700 ár. Hún teygir sig yfir næstum allan gamla heiminn og felur í sér stríð, viðskipti milli heimshorna og samruna menningarheima. Í þessum…

Þjóð verður til: Ímynd þjóðar

Í þættinum verður farið yfir það hvað hugtökin þjóð og þjóðernishyggja fela í sér og hvaða áhrif þau hafa haft á þá ímynd sem íslenska þjóðin kynnir út á við. Auk þess verður skoðað…

Lýðveldi eða lýðræði?

Í þættinum er rætt við þrjá prófessora við Háskóla Íslands og leitað svara við því hvað hugtökin lýðræði og lýðveldi þýða í raun, bæði sögulega og í nútímasamhengi.

Listin að vera lögfræðingur

Samtal við Brynhildi Flóvenz mannréttindalögfræðing og hugleiðingar um hið mannlega, gjörningalist, lögfræði og tengslin þar á milli. Eru lögfræðingar kannski nokkuð annað en gjörningalistamenn?

Kjaftakerlingar

Slúður er og mun alltaf verða hluti af samfélagi okkar. Við viljum segja hvert öðru sögur af fólki, bæði vegna skemmtanagildis og til þess að ræða saman um ákveðna hegðun og viðvörunarmerki…

Erlendir verknámsnemar á Íslandi

Í þættinum er rætt við þrjá einstaklinga af erlendum uppruna sem deila reynslu sinni af því hvernig það er að læra matreiðslu á veitingastöðum hér á landi.

Skatta-Kata, Bjarni bakar og allskonar áróður

Kosningaáróðri var dreift á samfélagsmiðlum í Alþingiskosningunum árið 2016 og 2017. Kostaði það ákveðna flokka sigurinn? Í þættinum er kafað ofan í pólitíska markaðssetningu og áróður…

Þetta reddast

„Þetta reddast" er frasi sem Íslendingar nota óspart. Þetta hugafar virðist vera inngróið i þjóðarsál Íslendinga og þýðir einfaldlega að hlutirnir hafa tilhneigingu til að

Hljóðfæri heilagleikans

Í þættinum er fjallað um pípuorgel. Farið verður í heimsókn til Björgvins Tómassonar orgelsmiðs en hann er með verkstæði á Stokkseyri. Hann lærði orgelsmíðar í Þýskalandi og hefur…

Eru allir hættir að lesa?

Þátturinn fjallar um lestur ungmenna þar sem umsjónarmaður ræðir við kennara, verkefnastjóra bókasafns og ungmenni á Íslandi um þá menningu sem er í kringum lestur ungmenna. Skoðaðar…

Gleymda leiðin um Brúnir

Forn leið sem farin var á milli Grindavíkur og Kúagerðis lagðist af fyrir 100 til 200 árum síðan. Hvers vegna var hún farin og hvers vegna gleymdist hún. Hverjar eru sannanir fyrir…

Fangi á meðferðargangi

Stór hluti fanga á við fíknivanda að stríða. Meðferðargangurinn á Litla-Hrauni er fyrir þá fanga sem vilja fá aðstoð við að taka á fíknivanda sínum meðan á fangelsisvist stendur. Jón…

Búksláttur og undnir strengir

Árið 1965 fluttu tveir Fluxus listamenn og eitt vélmenni sviðsverk sem átti eftir að vera einn af eftirminnilegustu og furðulegustu viðburðum í menningarlífi Reykjavíkurborgar á sjöunda…

Gerviþarfir

Efni þáttarins er neysla Íslendinga á efnislegum munum og hlutum, neikvæð áhrif af neyslu, hvernig neysla hefur áhrif á umhverfið, en ekki síst að horfa á neyslu og umhverfismál með…

Kímni íslenskra þjóðsagna úr safni Jóns Árnasonar

Í þættinum verður rætt um kímni íslenskrar þjóðsagna, úr fyrstu útgáfu þeirra, sem kom út í tveimum bindum á árunum 1862-1864, eðli hennar og flokkun. Til greina koma sögur úr flestum…

Tré ársins

Á Sandfelli á Öræfum stendur tré, með ekkert í kringum sig nema náttúruna og kyrrðina. Örfáar leifar af gamalli búslóð gefa í skyn að það liggur saga bakvið þetta tré.

,