Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Bjarni Þór Bjarnason flytur.

Útvarpsfréttir.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Við höldum áfram að velta fyrir okkur hvers sé að vænta af nýjum Bandaríkjaforseta, sem verður settur í embætti eftir tæpa viku. Yfirlýsingar Donalds Trump í alþjóðamálum hafa vakið mikla athygli undanfarið, en við veltum fyrir okkur innanríkismálum með Bryndísi Ísfold Hlöðversdóttur stjórnmálafræðingi.

Arthur Björgvin Bollason ræddi um þýsk stjórnmál, íslenska ferðaþjónustu í augum Þjóðverja og íslenska listamenn í Þýskalandi.

Ríkisstjórnin ætlar að bæta skattskil, loka glufum og fækka undanþágum í skattkerfinu. Um þetta er fjallað í stefnuyfirlýsingu stjórnarinnar. Fullyrt er gjarnan að háar fjárhæðir liggi í ógreiddum sköttum hér og þar - við reyndum að slá á umfangið og átta okkur á brotalömunum - Indriði H. Þorláksson, fyrrverandi ríkisskattstjóri var gestur okkar.

Tónlist:

Arngunnur Árnadóttir og Ben Kim - Björt mey og hrein.

Bugge Wesseltoft og Mari Boine - Eadnán bákti (To woman).

Sigurður Flosason og Cathrine Legardh - Fyr og flamme.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Umsjón: Halldóra Björnsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

(Aftur í kvöld)

Við fræddumst í dag um foreldrafærninámskeið sem haldið hefur verið í Hafnarfirði í næstum aldafjórðung, frá árinu 2000. Í fyrra sóttu 100 foreldrar námskeiðið þar sem þau fá kennslu og eru þjálfuð í styðjandi leiðum í uppeldishlutverkinu og læra meðal annars að setja börnum sínum skýr mörk á mildan máta. Kolbrún Sigþórsdóttir, verkefnisstjóri PMTO - foreldrafærni í Hafnarfirði, sagði okkur frá þessu námskeiði og þessari PMTO leið í þættinum í dag.

HM í handbolta hefst í dag. Þorkell Sigurbjörnsson kom til okkar í dag ásamt Vigni Stefánssyni, en það muna kannski margir eftir því að Vigni var flogið út á miðju EM móti 2022 af því Bjarki Már Elísson fékk Covid. Vignir spilaði í ótrúlegum sigri á móti Frökkum, en fékk svo sjálfur Covid í mælingu eftir leikinn og spilaði ekki meira á mótinu heldur sat í einangrun á hótelherbergi í Búdapest. Vignir er farinn að lýsa landsleikjum á RÚV og mun verða áberandi í lýsingum okkar á þessu móti. Þeir fóru með okkur yfir mótið og leiki Íslands í þættinum.

Jóhannes Kr. Kristjánssson, rannsóknar- og heimildamyndagerðarmaður sem nú stýrir hinu vinsæla hlaðvarpi Á VETTVANGI, greindist með sykursýki tvö þegar hann var í miklum önnum að vinna heimildarþættina Storm, sem fjallaði um Covid faraldurinn á Íslandi og áhrif hans á samfélagið. Ótal einkenni voru komin fram sem hann hafði ekki gert sér grein fyrir, eins og tíð þvaglát, fótaóeirð og svitaköst við minnstu áreynslu. Það var ekki fyrr en hann var kominn inn á bráðamóttöku með hjartsláttatruflanir að hann greindist með sjúkdóminn og ákvað í kjölfarið að taka málin í sínar hendur. Hann tók smá skref í einu, minnkaði matarskammtana og byrjaði að hreyfa sig rólega og hefur nú létt sig um um það bil tuttugu og fimm kíló. Helga Arnardóttir ræddi við Jóhannes á Heilsuvaktinni í dag um það hvernig hann snéri við blaðinu.

Tónlist í þættinum í dag:

Enginn veit / Sigrún Harðardóttir og Oríon (Lennon & McCartney, texti Eysteinn Jónasson)

Blackbird / The Beatles (Lennon & McCartney)

Tico tico / Les Baxter (Les Baxter)

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón hefur Björg Árnadóttir rithöfundur og ritlistarkennari.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Öflug skjálftahrina varð í einni virkustu eldstöð landsins, Bárðarbungu, í morgun og mældist stærsti skjálftinn 5,1. Skjálftarnir eru af völdum kvikuinnskots. Ekki er hægt að spá fyrir um framhaldið. Ríkislögreglustjóri hefur lýst yfir óvissustigi almannavarna vegna skjálftavirkninnar.

Utanríkisráðherra Katar segir viðræður um vopnahlé á Gaza á lokametrunum. Hann varar þó við of mikilli bjartsýni, ekkert sé í hendi fyrr en samkomulag hafi verið undirritað.

Í að minnsta kosti þremur tilfellum var utankjörfundaratkvæðum í síðustu alþingiskosningum ekki skilað fyrr en eftir kjördag og þau því ekki talin. Utankjörfundaratkvæðagreiðsla og flutningur á atkvæðum verða tekin til skoðunar segir framkvæmdastjóri landskjörstjórnar.

Donald Trump hefði verið sakfelldur fyrir tilraunir sínar til að snúa við niðurstöðum forsetakosninga 2020 ef hann hefði ekki verið endurkjörinn og rannsókn lögð niður. Þetta er niðurstaða skýrslu sérstaks saksóknara málsins.

Borgarfulltrúar sem kjörnir voru á þing í nóvember fengu hver hátt í fimm milljónir króna í launagreiðslur um mánaðamótin.

Tillögur starfshóps fyrrverandi orkumálaráðherra um breytingar á rammaáætlun ganga ekki nærri því nógu langt að mati Samorku. Nýr ráðherra orkumála hyggst ekki leggja frumvarp fyrrverandi ráðherra óbreytt fram.

HM í handbolta hefst í dag. Ísland á fyrsta leik eftir tvo daga.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Í ár eru 50 ár liðin frá dauða einræðisherrans Francisco Francos og hefur ríkisstjórn Sósíalistaflokks Spánar skipulagt mikla dagskrá allt árið til að minnast þessa.

Hægri flokkurinn, PP, hefur hins vegar gefið það út að hann muni ekki taka þátt í þessum minningaratburðum og segja forsvarsmenn flokksins að forsætisráðherrann Pedro Sanchez sé með dagskránni að reyna að drepa á dreif umræðu um eigin spillingarmál.

Umræðan um spænsku borgarastyrjöldina og arfleifð Francisco Francos er enn þá mjög heit á Spáni. Þau Hólmfríður Matthíasdóttir og Kristinn R. Ólafsson, sem bæði hafa búið á Spáni í áratugi, ræða þetta mál.

Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Eru endurskoðendur leiðinlegir? Almenningur virðist að minnsta kosti vera þeirrar skoðunar, ef marka má nýja rannsókn Valdimars Sigurðssonar, prófessors við viðskipta- og hagfræðideild Háskólans í Reykjavík. Og þessi ímyndarkrísa endurskoðenda gæti haft alvarleg áhrif, þar sem nýliðun í faginu er lítil og of fáir endurskoðendur eru útskrifaðir til að anna eftirspurn. Við ræðum við Valdimar Sigurðsson og Unnar Friðrik Pálsson, endurskoðanda og framkvæmdastjóra félags löggiltra endurskoðenda, um ímynd endurskoðenda, hvað sé til ráða, og hvort innistæða sé fyrir því að endurskoðendur séu taldir leiðinlegir.

En næstu vikur verðum við í samfélaginu með hugann við framtíðina. Í dag kynnum við viðtalsröð þar sem við fáum til okkar alls konar fólk til að ræða um þeirra sýn á framtíðina. Þetta gerum við í samvinnu við Borgarbókasafnið, sem halda svokallað framtíðarfestival í lok mánaðar. Við fáum til okkar Dögg Sigmarsdóttur og Martynu Karólínu Daniel frá Borgarbókasafninu til að ræða þetta.

Um fjórðungur barna er með einhvers konar matvendi eða takmarkað fæðuval. Margir foreldrar hafa talsverðar áhyggjur af matvendni barna sinna, enda fylgir matvendni oft mikil streita og álag. En af hverju eru sum börn matvönd og hvers vegna eldist það oftast af þeim. Arnhildur Hálfdánardóttir ræðir við Sigrúnu Þorsteinsdóttur, kínískan barna- og heilsusálfræðing og Önnu Sigríði Ólafsdóttur, prófessor í næringafræði um matvendni.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Umsjónarmaður spjallar um hvaðeina milli himins og jarðar, oft af sögulegu tagi, les forvitnilega texta úr ýmsum áttum, bæði íslenska og erlenda, og reynir af öllum mætti að hafa ofan af fyrir hlustendum þá klukkustund sem þátturinn stendur. Umsjón: Illugi Jökulsson.

Í janúar 1915 birtist í fyrsta sinn í íslensku blaði smásaga eftir Anton Chekhov, Marskálksfrúin. Á næstunni ætlar umsjónarmaður Frjálsra handa að flytja með óreglulegu millibili ýmsar af þeim fyrstu smásögum eftir Chekhov er birtust í íslenskum blöðum, og fara ýmsum orðum um höfundinn og ævi hans. Í þessum þætti verða lesnar sögurnar Vanka litli og Veðmálið, auk Marskálksfrúarinnar.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir.

Píanóleikarann Magnús Jóhann Ragnarsson og saxófónleikarann Óskar Guðjónsson þarf vart að kynna fyrir hlustendum. Leiðir þessara tveggja listamanna hafa legið saman í gegnum ólík verkefni en nú í vetur gáfu þeir saman út plötuna Fermented Friendship þar sem afrakstur samtals þeirra fær að njóta sín. Við heyrum af samstarfinu í þætti dagsins, og einnig vináttunni sem gerjaðist í sköpunarferlinu.

Einnig kynnum við okkur Ljósmyndahátið Íslands í þætti dagsins en hún hefst næstkomandi föstudag með sýningunni Veðrun í Ljósmyndasafni Reykjavíkur. Rætt er við formann FÍSL, Maríu Kjartansdóttur.

Útvarpsfréttir.

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson, Lóa Björk Björnsdóttir og Anna Gyða Sigurgísladóttir.

Tæknibransinn í Bandaríkjunum hefur flykkt sér á bakvið við Donald Trump að undanförnu. Margir áhrifamenn í Kísildalnum lýstu yfir stuðningi við hann í aðdraganda kosninganna en þeir sem ekki þorðu að veðja á Trump hafa reynt að bæta honum það upp eftir að hann var kosinn með fjárframlögum og yfirlýsingum sem ættu að gleðja forsetann verðandi og vini hans. Forstjóri Meta, Mark Zuckerberg, hefur kannski gengið hvað lengst í slíku daðri. Hann ætlar að hætta ritstkoðun á Facebook og öðrum samfélagsmiðlum sínum, leyfa fólki að segja hvað það vill um innflytjenda- og kynjamál. Hann ætlar hætta meðvituðum aðgerðum til að stuðla að fjölbreytileika í ráðningum fyrirtækisins og hefur fengið góðvin Trumps, UFC slagsmála-íþróttamógúlinn Dana White inn í stjórn fyrirtækisins. Um helgina mætti hann í 3 tíma langt viðtal til Joe Rogan þar sem hann teiknaði sig upp sem fórnarlamb ríkisstjórnar Joe Biden. Tryggvi Freyr Elínarson, hjá Datera, fer yfir stöðuna.

Það er fullt tungl. Við fáum til okkar tvo stjörnuspekina, þau Kristínu Önnu Valtýsdóttur og Öldu Villiljós, til þess að rýna nánar í núverandi tungl. Þau segja okkur einnig frá breytingum á himintunglum þetta árið, stórar og miklar breytingar sem stjörnuspekingar telja munu hafa töluverð samfélagsleg áhrif. Samtalið fer að um víðan völl og endar í óvæntri átt. Eða kannski ekki svo óvæntri, hugleiðingum um tilgang lífsins. Tungl og tilgangur, tvö náskyld fyrirbæri. Meira um það í lok þáttar.

Didda Flygenring reynir svo að ímynda sér áþreifanleika internetsins.

Fréttir

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Búið er að ryðja öllum helstu hindrunum úr vegi og minna ber í milli nú en nokkru sinni fyrr. Þetta segir Majad al-Ansari, talsmaður utanríkisráðuneytisins í Katar og lykilmaður í viðræðum þar sem reynt hefur verið mánuðum saman - og árangurslaust - að fá fulltrúa Ísraelsstjórnar og Hamas til að koma sér saman um vopnahlé.

Freysteinn Sigmundsson segir að ekki sé hægt að anda léttar þó að hætt sé að skjálfa í Bárðarbungu í bili. Rétt sé að búa sig undir að það gjósi. Hrinan í dag minni um margt á aðdraganda gosanna í Gjálp 1996 og í Holuhrauni 2014.

Ævintýrið um Öskubusku er mörg hundruð, jafnvel þúsund ára gömul þjóðsaga sem er til í óteljandi útgáfum um allan heim. Í þessum þáttum fáum við að kynnast hinum Öskubuskunum, sem margar hverjar eiga sér myrkari hliðar en Disney Öskubuskan sem í hugum margra er hin eina sanna Öskubuska. Við ferðumst fram og til baka í tíma og rúmi með það að markmiði að gera góða sögu enn betri og kannski hræða okkur dálítið inn á milli með drungalegum tilbrigðum sögunnar.

Umsjón: Þorgerður Ása Aðalsteinsdóttir.

Elstu rituðu útgáfu Öskubusku ævintýrisins í Evrópu er að finna í Ævintýrasafninu Pentamerone sem ítalinn Giambattista Basile gaf út árið 1634. Við kynnumst stúlku að nafni Zezolla sem uppnefnd var Cenerentola, en cenere þýðir aska á ítölsku. Óhugnanlegir atburðir koma við sögu í þessu ævintýri og þess vegna er mælt með því að ung börn hlusti með fullorðnum.

Umsjón: Þorgerður Ása Aðalsteinsdóttir.

Veðurfregnir kl. 18:50.

Dánarfregnir.

Tónleikahljóðritanir með innlendum og erlendum flytjendum.

Hljóðritun frá lokaumferð kórakeppni EBU, Let the Peoples Sing , Þjóðirnar syngja, sem fram fór 6. október sl.

Fram koma:

*Barnakór Búlgarska útvarpsins.

*Sönghópurinn incantanti frá Sviss.

*Stúlknakór Kaupmannahafnar.

*Chorus Iucundus frá Finnlandi.

*Encore kammerkórinn frá Eistlandi.

*Kvennakórinn KYN frá Finnlandi.

*Háskólakórinn Juventus frá Lettlandi.

*Hägersten A Cappella kórinn frá Svíþjóð.

Umsjón: Ása Briem.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Eru endurskoðendur leiðinlegir? Almenningur virðist að minnsta kosti vera þeirrar skoðunar, ef marka má nýja rannsókn Valdimars Sigurðssonar, prófessors við viðskipta- og hagfræðideild Háskólans í Reykjavík. Og þessi ímyndarkrísa endurskoðenda gæti haft alvarleg áhrif, þar sem nýliðun í faginu er lítil og of fáir endurskoðendur eru útskrifaðir til að anna eftirspurn. Við ræðum við Valdimar Sigurðsson og Unnar Friðrik Pálsson, endurskoðanda og framkvæmdastjóra félags löggiltra endurskoðenda, um ímynd endurskoðenda, hvað sé til ráða, og hvort innistæða sé fyrir því að endurskoðendur séu taldir leiðinlegir.

En næstu vikur verðum við í samfélaginu með hugann við framtíðina. Í dag kynnum við viðtalsröð þar sem við fáum til okkar alls konar fólk til að ræða um þeirra sýn á framtíðina. Þetta gerum við í samvinnu við Borgarbókasafnið, sem halda svokallað framtíðarfestival í lok mánaðar. Við fáum til okkar Dögg Sigmarsdóttur og Martynu Karólínu Daniel frá Borgarbókasafninu til að ræða þetta.

Um fjórðungur barna er með einhvers konar matvendi eða takmarkað fæðuval. Margir foreldrar hafa talsverðar áhyggjur af matvendni barna sinna, enda fylgir matvendni oft mikil streita og álag. En af hverju eru sum börn matvönd og hvers vegna eldist það oftast af þeim. Arnhildur Hálfdánardóttir ræðir við Sigrúnu Þorsteinsdóttur, kínískan barna- og heilsusálfræðing og Önnu Sigríði Ólafsdóttur, prófessor í næringafræði um matvendni.

Guðrún Borgfjörð var dóttir Jóns Borgfirðings og systir Klemensar Jónssonar landritara og Finns Jónssonar prófessors. Hún var ekki studd til mennta eins og þeir þó hún væri bókhneigð og fróðleiksfús. Klemens bróðir Guðrúnar hvatti hana til að rita endurminningar sínar. Hún bregður upp mynd af æskuheimili sínu, lýsir hversdagslífinu, samtímanum, atburðum sem hún tók þátt í og fólki sem hún kynntist.

Jón Aðils les.

(Áður á dagskrá 1973)

Veðurfregnir kl. 22:05.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

(Aftur í kvöld)

Við fræddumst í dag um foreldrafærninámskeið sem haldið hefur verið í Hafnarfirði í næstum aldafjórðung, frá árinu 2000. Í fyrra sóttu 100 foreldrar námskeiðið þar sem þau fá kennslu og eru þjálfuð í styðjandi leiðum í uppeldishlutverkinu og læra meðal annars að setja börnum sínum skýr mörk á mildan máta. Kolbrún Sigþórsdóttir, verkefnisstjóri PMTO - foreldrafærni í Hafnarfirði, sagði okkur frá þessu námskeiði og þessari PMTO leið í þættinum í dag.

HM í handbolta hefst í dag. Þorkell Sigurbjörnsson kom til okkar í dag ásamt Vigni Stefánssyni, en það muna kannski margir eftir því að Vigni var flogið út á miðju EM móti 2022 af því Bjarki Már Elísson fékk Covid. Vignir spilaði í ótrúlegum sigri á móti Frökkum, en fékk svo sjálfur Covid í mælingu eftir leikinn og spilaði ekki meira á mótinu heldur sat í einangrun á hótelherbergi í Búdapest. Vignir er farinn að lýsa landsleikjum á RÚV og mun verða áberandi í lýsingum okkar á þessu móti. Þeir fóru með okkur yfir mótið og leiki Íslands í þættinum.

Jóhannes Kr. Kristjánssson, rannsóknar- og heimildamyndagerðarmaður sem nú stýrir hinu vinsæla hlaðvarpi Á VETTVANGI, greindist með sykursýki tvö þegar hann var í miklum önnum að vinna heimildarþættina Storm, sem fjallaði um Covid faraldurinn á Íslandi og áhrif hans á samfélagið. Ótal einkenni voru komin fram sem hann hafði ekki gert sér grein fyrir, eins og tíð þvaglát, fótaóeirð og svitaköst við minnstu áreynslu. Það var ekki fyrr en hann var kominn inn á bráðamóttöku með hjartsláttatruflanir að hann greindist með sjúkdóminn og ákvað í kjölfarið að taka málin í sínar hendur. Hann tók smá skref í einu, minnkaði matarskammtana og byrjaði að hreyfa sig rólega og hefur nú létt sig um um það bil tuttugu og fimm kíló. Helga Arnardóttir ræddi við Jóhannes á Heilsuvaktinni í dag um það hvernig hann snéri við blaðinu.

Tónlist í þættinum í dag:

Enginn veit / Sigrún Harðardóttir og Oríon (Lennon & McCartney, texti Eysteinn Jónasson)

Blackbird / The Beatles (Lennon & McCartney)

Tico tico / Les Baxter (Les Baxter)

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson, Lóa Björk Björnsdóttir og Anna Gyða Sigurgísladóttir.

Tæknibransinn í Bandaríkjunum hefur flykkt sér á bakvið við Donald Trump að undanförnu. Margir áhrifamenn í Kísildalnum lýstu yfir stuðningi við hann í aðdraganda kosninganna en þeir sem ekki þorðu að veðja á Trump hafa reynt að bæta honum það upp eftir að hann var kosinn með fjárframlögum og yfirlýsingum sem ættu að gleðja forsetann verðandi og vini hans. Forstjóri Meta, Mark Zuckerberg, hefur kannski gengið hvað lengst í slíku daðri. Hann ætlar að hætta ritstkoðun á Facebook og öðrum samfélagsmiðlum sínum, leyfa fólki að segja hvað það vill um innflytjenda- og kynjamál. Hann ætlar hætta meðvituðum aðgerðum til að stuðla að fjölbreytileika í ráðningum fyrirtækisins og hefur fengið góðvin Trumps, UFC slagsmála-íþróttamógúlinn Dana White inn í stjórn fyrirtækisins. Um helgina mætti hann í 3 tíma langt viðtal til Joe Rogan þar sem hann teiknaði sig upp sem fórnarlamb ríkisstjórnar Joe Biden. Tryggvi Freyr Elínarson, hjá Datera, fer yfir stöðuna.

Það er fullt tungl. Við fáum til okkar tvo stjörnuspekina, þau Kristínu Önnu Valtýsdóttur og Öldu Villiljós, til þess að rýna nánar í núverandi tungl. Þau segja okkur einnig frá breytingum á himintunglum þetta árið, stórar og miklar breytingar sem stjörnuspekingar telja munu hafa töluverð samfélagsleg áhrif. Samtalið fer að um víðan völl og endar í óvæntri átt. Eða kannski ekki svo óvæntri, hugleiðingum um tilgang lífsins. Tungl og tilgangur, tvö náskyld fyrirbæri. Meira um það í lok þáttar.

Didda Flygenring reynir svo að ímynda sér áþreifanleika internetsins.