Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Aðalsteinn Þorvaldsson flytur morgunbæn og orð dagsins.

Útvarpsfréttir.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Við beindum kastljósinu að Bretlandi í Heimsglugganum; stjórnmálunum þar og Andrési prins. Anna Lilja Þórisdóttir fréttamaður var gestur, en hún hefur lengi fylgst með bresku konungsfjölskyldunni; í blíðu og stríðu.

Fjarðarheiðinni var lokað í gær, veturinn er skollinn á fyrir austan. Von er á nýrri samgönguáætlun en ekki er öruggt að göng um heiðina séu áfram í forgangi. Jónína Brynjólfsdóttir, formaður heimastjórnar Seyðisfjarðar og forseti sveitarstjórnar Múlaþings, ræddi um samgöngumál og atvinnumál.

Svo var fjallað um nýja orðabók. Íslensk-Enska, hún kemur út í dag - eða opnar - hún er á vefnum; heimavöllur orðabókanna hefur færst þangað. Þetta er heilmikið rit, með 56 þúsund uppflettiorðum og 33 þúsund notkunardæmum. Björn Halldórsson og Max Naylor ritstýrðu henni og þeir sögðu frá.

Tónlist frá útsendingarlogg 2025-10-23

Orri Harðarson - Kveðja.

Bítlarnir - Something.

ADHD Hljómsveit - Ása.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Umsjón: Halldóra Björnsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Foreldrafræðsla og uppeldisráðgjöf er geysilega mikilvæg í nútímasamfélagi, en það eru liðin 10 ár frá stofnun námsleiðarinnar Foreldrafræðsla og uppeldisráðgjöf á meistarastigi við Menntavísindasvið Háskóla Íslands. Af því tilefni verður haldið málþing í dag þar sem litið er til baka, heyrt í nemendum, kennurum og samstarfsaðilum, horft til framtíðar og mikilvægi foreldrafræðslu og uppeldisráðgjafar í íslensku samfélagi. Hrund Þórarins Ingudóttir lektor og umsjónarmaður námsleiðarinnar kom í þáttinn og sagði frá.

Við forvitnuðumst svo um Barnakvikmyndahátíðina sem hefst í 12. sinn á laugardag í Bíó Paradís, en þetta árið eru stelpur rauður þráður í dagskrá hátíðarinnar. Lisa Attensperger, skipuleggjandi hátíðarinnar kom til okkar í dag og sagði okkur frá og við rifjuðum upp æskuminningar úr kvikmyndahúsum.

Svo voru það mannlegu samskiptin, en Valdimar Þór Svavarsson ráðgjafi hjá Fyrsta skrefinu og umsjónarmaður Meðvirknipodcastsins kom til okkar og hélt áfram að fræða okkur um mannleg samskipti því þau geta verið flókin. Hann fór með okkur undanfarna fimmtudaga yfir samskipti og hlutverk innan fjölskyldna. En nú var komið að ástarsamböndum, samskiptin geta ekki síður verið flókin þar.

Tónlist í þættinum í dag:

Mamma mín / Elly Vilhjálms (Jenni Jóns)

Litli tónlistarmaðurinn / Erla Þorsteinsdóttir (Freymóður Jóhannsson)

O mein papa / Robertino (Burkhard, Parsons & Turner

Jeg har så travlt / Tina Dickow og Helgi Hrafn Jónsson (Tina Dickow)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón hefur Ingibjörg Sædís gæludýraeigandi.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Framkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins segir bilun hjá Norðuráli á Grundartanga hafa áhrif á allt þjóðarbúið, höggið hlaupi á milljörðum. Ljóst er að það tekur marga mánuði að koma framleiðslunni í samt horf.

Forsætisráðherra segir stöðu Norðuráls grafalvarlega og gefa þurfi fyrirtækinu vinnufrið. Þingmenn kölluðu eftir viðbrögðum stjórnvalda við stöðunni á Grundartanga.

Evrópusambandið ætlar að herða enn refsiaðgerðir gagnvart Rússum. Bandaríkjastjórn ákvað í gær að beita tvö stærstu olíufyrirtæki Rússlands refsiaðgerðum.

Kennarar og nemendur í Víðisstaðaskóla eru slegnir yfir dreifingu myndskeiðs sem búið er til með gervigreind og sýnir kennara og nemanda í sleik. Skólastjóri segir skólana standa frammi fyrir nýjum veruleika.

Flugumferðastjórar og Samtök atvinnulífsins sitja við samningaborðið. Að óbreyttu leggja flugumferðarstjórar á Reykjavíkurflugvelli niður störf milli tólf og fimm síðdegis á morgun.

Stjórnvöld þurfa að setja spilafíkn í sama forgang og aðra fíknisjúkdóma, segir sérfræðingur hjá embætti landlæknis. Spilafíkn sé stór vandi sem hafi verið falinn.

Í fyrsta sinn í 500 ár lagðist breskur þjóðhöfðingi á bæn með páfa. Bresku konungshjónin eru í opinberri heimsókn í Vatíkaninu.

Sumir eyða miklum tíma og peningum í vörur og flóknar aðferðir til að lífga upp á hárið en margt virkar illa eða alls ekki. Ísköld sturta fær ekki hárið til að glansa.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Björk Sigurgísladóttur, varaseðlabankastjóri fjármálaeftirlits í Seðlabanka Íslands, segir að fjármálaeftirlitið sé sterk stofnun á Íslandi.

Starf Bjarkar í Seðlabanka Islands er ígildi þess sem áður kallaðist forstjóri fjármálaeftirlitsins. Eftir sameiningu FME við Seðlabanka Íslands árið 2020 varð þessi nýi starfstitill til.

Þetta helst settist niður með Björk á skrifstofu hennar í Seðlabanka Íslands og ræddi við hana um fjármálaeftirlit á Íslandi og hvernig þessi stofnun hefur verið styrkt frá bankahruninu árið 2008.

Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Skipulagsmál verða í forgrunni í fyrri hluta þáttarins í dag. Skipulagsdagurinn stendur nú yfir á vegum skipulagsstofnunar og sambands íslenskra sveitarfélaga, þar sem umhverfið sem við sköpum okkur sjálf er til umræðu út frá ýmsum sjónarhornum. Við heyrum hugleiðingar Magneu Guðmundsdóttur arkitekts um gæði í hinu byggða umhverfi. Henni þykir vanta að umræða um skipulagsmál fari meira á dýptina, og að við áttum okkur á hvað það er sem skiptir raunverulega máli til að umhverfi okkar stuðli að vellíðan og farsæld.

ÁST: Og gæði í skipulagsmálum verða enn til umfjöllunar þegar Ásdís Hlökk Theódórsdóttir skipulagsfræðingur ræðir við okkur um ný íbúðarhverfi. Ásdís Hlökk hefur tekið fyrir 23 ný íbúðahverfi um allt land og greint hvort og þá hver þeirra séu að reynast vel og uppfylli það sem þarf til að til að geta talist góð hverfi.

Umhverfismerktar vörur og verðlag þeirra verður til umræðu í pistli Stefáns Gíslasonar við lok þáttar.

Umsjón þáttar: Ástrós Signýjardóttir og Elsa María Guðlaugs Drífudóttir.

Tónlist í þættinum:

HJÁLMAR: Aðeins eitt kyn

HJÁLMAR OG HELGI BJÖRNS: Húsið og ég

STEVE MILLER BAND: Abracadabra

KALEO: All the pretty girls

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Una Margrét Jónsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Eyðibýlið er viðtals og tónlistarþáttur þar sem viðmælandi er settur í þá stöðu að verða að dvelja í eina viku í einangrun á eyðibýli. Þar hefur hann allt til alls nema fjölmiðla og fjarskiptatæki. Til að stytta honum stundir fær hann að velja nokkur lög til að hlusta á, eina bók til að lesa og svo eitt þarfaþing sem hann má hafa með sér. Í þættinum gerir viðmælandinn grein fyrir vali sínu og svo því helsta sem hann myndi taka sér fyrir hendur í þessar einnar viku einveru.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir.

Við lítum inn á sýningu í Duus safnahúsunum í Reykjanesbæ sem tileinkuð er lífi og störfum Ástu Árnadóttur, eða Ástu málara. Ásta vildi ekki verða vinnukona heldur vera sjálfstæð og fá atvinnu sem væri arðbær til jafns við það sem þekktist hjá körlum. Hún lauk prófi í málaraiðn árið 1907 og var þar með fyrsta íslenska konan til að taka próf í iðngrein. Þremur árum síðar hlaut hún meistarabréf í iðninni, fyrst kvenna og fyrst Íslendinga. Við hittum líka Völu Gestsdóttur, sem á opnunarverk raftónlistarhátíðarinnar Erkitíðar. Vala er í grunninn víóluleikari en hefur í seinni tíð snúið sér að tónheilun og sköpun tónlistar með hljóðfærum hugleiðslutónlistarinnar. Um miðbik þáttar fjallar Ragna Sigurðdardóttir um yfirstandandi yfirlitssýningu á verkum Steinu Vasulka, Tímaflakk.

Útvarpsfréttir.

Fréttir

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Forstjóri PCC á Bakka segist ekki sjá betur en að versta sviðsmynd varðandi framtíð kísilverksmiðjunnar sé að raungerast. Hann býst ekki við að hægt verði að hefja rekstur aftur fyrr en í fyrsta lagi í lok sumars 2026. Um 20 manns verða við störf á Bakka í vetur.

Mikið er rætt um skólamál og ungmenni í fjölmiðlum. Sú umræða er oftar en ekki undir neikvæðum formerkjum en hvað finnst krökkum sem eru að ljúka grunnskóla um hana? Verða þeir varir við ofbeldi í skólum, eru þeir öruggir þar? Símanum er oft kennt um ýmislegt sem miður fer og hafa reyndar verið bannaðir í mörgum skólum. Sakna nemendur þeirra og hvað um einkunnagjöfina?

Í þessum þáttum köfum við djúpt ofan í þjóðsögukistu heimsins. Sögurnar eru allskonar, sumar fyndnar, aðrar fróðlegar, sumar alveg út í hött og enn aðrar kannski svolítið hræðilegar eða draugalegar. Í hverjum þætti heyrum við tvær eða þrjár þjóðsögur frá ýmsum heimshornum.

Umsjón: Ingibjörg Fríða Helgadóttir.

Þjóðsögur þáttarins:

Djákninn á Myrká (Ísland) - Athugið að atriði í þessari sögu gæti vakið óhug hjá yngstu börnunum, mælt er með að þau hlusti með fullorðnum.

Hvernig sögur urður til (Norður- Ameríka)

Leikraddir:

Birkir Blær Ingólfsson

Helgi Már Halldórsson

Regína Rögnvaldsdóttir

Sigurður Ingi Einarsson

Vala Kristín Eiríksdóttir

Sérfræðingur í þjóðsögum: Terry Gunnell, prófessor í þjóðfræði við Háskóla Íslands

Lestur og umsjón: Ingibjörg Fríða Helgadóttir

Veðurfregnir kl. 18:50.

Dánarfregnir.

Umfjöllun um tónleika Sinfóníuhljómsveitar Íslands sem í kjölfar þáttarins hljóma í beinni útsendingu Rásar 1 úr Eldborg Hörpu.

Pétur Grétarsson fylgir hlustendum áleiðis í tónleikasal. Í þættinum er gripið niður í erindi Árna Kristjánssonar frá árinu 1968 um Wagner í Bayreuth. Einnig er rifjað upp brot úr fyrirlestri Igors Stravinsku frá árinu 1939 þar sem tónsmiðurinn veltir ma fyrir sér hvernig tónsmiðir velja og hafna við samningu verka sinna.

Bein útsending frá tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands í Eldborg, Hörpu.

Á efnisskrá:

- Forleikur að Meistarasöngvurunum frá Nürnberg eftir Richard Wagner.

- Sinfónía í þremur þáttum eftir Igor Stravinskíj.

- Atriði úr óperunni Tristan og Ísold eftir Richard Wagner.

Einsöngvarar: Nina Stemme, Stuart Skelton og Hanna Dóra Sturludóttir.

Stjórnandi: Pietari Inkinen.

Í hléi tónleikanna er gripið niður í erindi Árna Kristjánssonar frá árinu 1968 um Richard Wagner í Bayreth og tónskáldaþátt frá árinu 1975 þar sem Atli Heimir Sveinsson fjallaði um tónskáldið.

Kynnir: Pétur Grétarsson.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Skipulagsmál verða í forgrunni í fyrri hluta þáttarins í dag. Skipulagsdagurinn stendur nú yfir á vegum skipulagsstofnunar og sambands íslenskra sveitarfélaga, þar sem umhverfið sem við sköpum okkur sjálf er til umræðu út frá ýmsum sjónarhornum. Við heyrum hugleiðingar Magneu Guðmundsdóttur arkitekts um gæði í hinu byggða umhverfi. Henni þykir vanta að umræða um skipulagsmál fari meira á dýptina, og að við áttum okkur á hvað það er sem skiptir raunverulega máli til að umhverfi okkar stuðli að vellíðan og farsæld.

ÁST: Og gæði í skipulagsmálum verða enn til umfjöllunar þegar Ásdís Hlökk Theódórsdóttir skipulagsfræðingur ræðir við okkur um ný íbúðarhverfi. Ásdís Hlökk hefur tekið fyrir 23 ný íbúðahverfi um allt land og greint hvort og þá hver þeirra séu að reynast vel og uppfylli það sem þarf til að til að geta talist góð hverfi.

Umhverfismerktar vörur og verðlag þeirra verður til umræðu í pistli Stefáns Gíslasonar við lok þáttar.

Umsjón þáttar: Ástrós Signýjardóttir og Elsa María Guðlaugs Drífudóttir.

Tónlist í þættinum:

HJÁLMAR: Aðeins eitt kyn

HJÁLMAR OG HELGI BJÖRNS: Húsið og ég

STEVE MILLER BAND: Abracadabra

KALEO: All the pretty girls

Veðurfregnir kl. 22:05.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Foreldrafræðsla og uppeldisráðgjöf er geysilega mikilvæg í nútímasamfélagi, en það eru liðin 10 ár frá stofnun námsleiðarinnar Foreldrafræðsla og uppeldisráðgjöf á meistarastigi við Menntavísindasvið Háskóla Íslands. Af því tilefni verður haldið málþing í dag þar sem litið er til baka, heyrt í nemendum, kennurum og samstarfsaðilum, horft til framtíðar og mikilvægi foreldrafræðslu og uppeldisráðgjafar í íslensku samfélagi. Hrund Þórarins Ingudóttir lektor og umsjónarmaður námsleiðarinnar kom í þáttinn og sagði frá.

Við forvitnuðumst svo um Barnakvikmyndahátíðina sem hefst í 12. sinn á laugardag í Bíó Paradís, en þetta árið eru stelpur rauður þráður í dagskrá hátíðarinnar. Lisa Attensperger, skipuleggjandi hátíðarinnar kom til okkar í dag og sagði okkur frá og við rifjuðum upp æskuminningar úr kvikmyndahúsum.

Svo voru það mannlegu samskiptin, en Valdimar Þór Svavarsson ráðgjafi hjá Fyrsta skrefinu og umsjónarmaður Meðvirknipodcastsins kom til okkar og hélt áfram að fræða okkur um mannleg samskipti því þau geta verið flókin. Hann fór með okkur undanfarna fimmtudaga yfir samskipti og hlutverk innan fjölskyldna. En nú var komið að ástarsamböndum, samskiptin geta ekki síður verið flókin þar.

Tónlist í þættinum í dag:

Mamma mín / Elly Vilhjálms (Jenni Jóns)

Litli tónlistarmaðurinn / Erla Þorsteinsdóttir (Freymóður Jóhannsson)

O mein papa / Robertino (Burkhard, Parsons & Turner

Jeg har så travlt / Tina Dickow og Helgi Hrafn Jónsson (Tina Dickow)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Á tveggja vikna fresti kryfjum við popplag með Friðriki Margrétar Guðmundssyni, tónskáldi og tónlistarmanni. Að þessu sinni er það hrekkjavökuslagarinn Dracula með áströlsku sýrupoppsveitinni Tame Impala.

Á morgun fer fram kvennaverkfall. Nokkrar konur hafa stigið fram undanfarna daga og gagnrýnt framtakið. Við fáum nokkrar konur til að velta fyrir sér tilganginum með kvennaverkfalli árið 2025.