Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Útvarpsfréttir.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Við töluðum um neyðarbirgðir af mat í þættinum í dag. Hvað þurfa stjórnvöld að gera og hvað ættum við sjálf að gera til þess að tryggja lífsafkomu okkar ef til einhvers konar neyðarástands kæmi? Þetta hafa þau Ólafur Ögmundarson og Ólöf Guðný Geirsdóttir vísindamenn frá Háskóla Íslands, rannsakað og ráðlagt stjórnvöldum. Þau komu til okkar.

Við heyrðum líka svolítið um sögu leiklistar á Ísafirði. Elfar Logi Hannesson leikhúsmaður hefur tekið hana saman. Sagan hefst um miðja nítjándu öld og allar götur síðan hefur leiklistin skipað stóran sess í bæjarlífinu á Ísafirði.

Síðasti gestur okkar var Óli H. Þórðarson. Hlustendur muna eflaust eftir Óla frá löngum tíma hans hjá Umferðarráði en í seinni tíð hefur hann fengist við að semja tónlist. Við forvitnuðumst um hvernig það kom til.

Tónlist:

Amanda Kauranne - Pyhä Jyrki / Saint Jyrki.

Jussi Björling - Aftonstämning.

Einar Ágúst Víðisson - Kertaljós á aðventu.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Umsjón: Halldóra Björnsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Í bók sinni, Þegar múrar falla, fjallar Hörður Torfason um persónuleg og samfélagsleg mál, reynslu og átök hans við samfélagið síðastliðin 50 ár. Hann segir að hann hafi þurft að brjóta niður þá múra sem voru innra með honum til þess að geta tekist á við ytri múra. Það gerði hann með sýnileika og hugrekki. Hörður kom í þáttinn í dag og sagði okkur betur frá bókinni og innri og ytri múrum.

Sigurður Þorri Gunnarsson fjölmiðlamaður og Jóhanna Vigdís Hjaltadóttir fréttakona verða saman með jólaþætti á aðventunni, Uppskrift að jólum. Markmiðið er að hafa það huggulegt á aðventunni, elda mat, kynnast skemmtilegu fólki, og þau velta fyrir sér jólatónlist og kynna sniðugar jólahugmyndir. Fyrsti þátturinn er einmitt á á dagskrá annað kvöld.

Á síðustu árum hefur Óður getið sér gott orð fyrir skemmtilegar sýningar þar sem ungt og hæfileikaríkt tónlistarfólk færir sígilda tónlist í nýjan búning. Óður hefur sýnt 57 sýningar af fjórum óperuuppfærslum frá stofnun árið 2021. La bohéme eftir Puccini er ein vinsælasta ópera allra tíma og birtist í þeirra flutningi fyrsta sinn á íslensku í nýrri þýðingu. Sagan segir frá ungum listamönnum í París á 19.öld þar sem heit ástríða þeirra fyrir lífinu glímir við kaldan raunveruleikann. Ragnar Pétur Jóhannsson og Níela Thibaud Girerd komu í þáttinn í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Sleðaferð / Skapti Ólafsson (Leroy Anderson, texti Jólakettir)

Gjöfin / Hörður Torfason (Hörður Torfason)

Jólakveðjur / Eyjólfur Kristjánsson (Þorgeir Ástvaldsson, texti Þorsteinn Eggertsson)

Hvít jól / Vilhjálmur og Ellý Vilhjálms (Irving Berlin, texti Stefán Jónsson)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Umræðuefnið er EFNI-Haukur Gröndal tónlistarmaður

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Fljótagöng eru fremst í forgangsröð jarðganga í nýrri samgönguáætlun. Fjarðarheiðargöng eru slegin út af borðinu, Forsætisráðherra segir ekki fjárhagslega forsvaranlegt að fara í þau frekar en Fjarðagöng. Kjördæmapot og svik segir forseti sveitarstjórnar Múlaþings.

Stjórnvöld verða að setja skýrari reglur um sölu á lífeyristryggingum og líftryggingum segir formaður neytendasamtakanna til að sporna við ágangi sölumanna. Söluaðferðir vátryggingamiðlunar voru gagnrýndar í Kveik í gær.

Samstaða ríkja Atlantshafsbandalagsins með Úkraínu hefur aldrei verið eins nauðsynleg, segir utanríkisráðherra. Friðarviðræður eru í fullum gangi og samningamenn Úkraínu búa sig undir fund með fulltrúum Bandaríkjaforseta sem hittu Rússlandsforseta í gær.

Evrópusambandslönd hætta innflutningi á olíu og gasi frá Rússlandi árið 2027, samkvæmt nýju samkomulagi. Upphaf nýrra tíma, segir forseti framkvæmdastjórnar sambandsins.

Formlegt samstarf um betri stuðning við fanga að lokinni afplánun var undirritað á Hólmsheiði í morgun. Húsnæði, félagslegur stuðningur og atvinna dregur úr líkum á að fólk snúi aftur í afbrot.

Fjármálastöðugleikanefnd Seðlabankans hefur brugðist við nýrri fjármögnunarleið við íbúðakaup með því að breyta reglum um hámarksgreiðslubyrði.

Magnús Orri Arnarson hlaut Hvatningarverðlaun Öryrkjabandalags Íslands fyrir einstakt framlag á sviði vitundarvakningar, kvikmyndagerðar og íþrótta.

Snæfríður Sól Jórunnardóttir er komin í undanúrslit á Evrópumótinu í sundi.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Kristján Þórður Snæbjarnarson, þingmaður Samfylkingarinnar, óskaði nýlega upplýsinga um hvaða fyrirtæki í eigu ríkisins hefðu greitt til Viðskiptaráðs, Samtaka atvinnulífsins og tengdra félaga á síðustu tíu árum. Fjármála- og efnahagsráðherra birti svar við fyrirspurninni í fyrrakvöld og í ljós kom að tólf fyrirtæki, sem eru að hluta eða heild í eigu ríkisins, greiða 245 milljónir króna í félagsgjöld til samtakanna – og hafa greitt um tvo milljarða frá 2015.

Rýnt er í þessi mál og rætt við Kristján og Björn Brynjúlf Björnsson, framkvæmdastjóra Viðskiptaráðs, í þætti dagsins.

Umsjón: Ingvar Þór Björnsson

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Umhverfisverndarsamtökin Blái herinn fagna 30 ára afmæli í ár. Herinn hefur lagt áherslu á baráttuna við plastmengun í hafinu með hreinsunarstörfum, hvatningu og vitundarvakningu. Tómas J. Knútsson, stofnandi Bláa hersins, ætlar að setjast með okkur í upphafi þáttar og fara aðeins yfir starfsemi samtakanna og ræða hvað er fram undan hjá Bláa hernum.

Sjötíu ár eru frá því byrjað var að telja fugla að vetrarlagi og er markmið talninganna að kanna fjölda og dreifingu einstakra tegunda í mismunandi landshlutum.

Náttúrufræðistofnun hefur um langt skeið skipulagt fuglatalningar áhugamanna sem sinna þeim í sjálfboðavinnu um áramótin. Talningasvæðin eru dreifð um láglendi um allt land en flest eru við sjávarsíðuna þar sem flestra fugla er von á þessum árstíma. Aldís Erna Pálsdóttir, fuglafræðingur hjá Náttúrufræðistofnun, kíkir til okkar og segir okkur allt um fuglatalningar og hverjir geta orðið sjálfboðaliðar.

Í lok þáttar kemur Edda Olgudóttir, vísindamiðlari Samfélagsins, til okkar í sitt vikulega spjall. Í dag ætlar hún að fræða okkur um glútenóþol. En við byrjum á Bláa hernum.

Tónlist úr þættinum:

Johnson, Jack - Only the ocean.

Ritt Momney - Put Your Records On.

Beatles, The - Ob-la-di, ob-la-da.

Útvarpsfréttir.

Tónlist frá ýmsum tímum úr ólíkum héruðum Djasslandsins. Íslenskt og erlent í bland.

Lagalisti:

Fílaskó Tríó - Myllumerki.

Silva and Steini - It's bad for me.

Garbarek, Jan Group, Garbarek, Jan, Boine, Mari - Darvánan.

Shorter, Wayne, Carter, Ron, Hancock, Herbie, Williams, Tony, Davis, Miles - Nefertiti.

Benjamín Gísli Einarsson - Absent Light.

Vienna Art Orchestra, Horn, Shirley - Someone to watch over me.

Tyreek McDole - Everyday I have the blues

Percy Mayfield - Louisiana

Adele Viret - Horizons

Kjartan Valdemarsson og Stórsveit Reykjavíkur - Katla

Tómas Jónsson -Arfur (Gúmbó nr 5)

Útvarpsfréttir.

Fjallað er um systkinin Elísabetu Einarsdóttur, Einar Markan, Sigurð Markan og Maríu Markan, börn Einars Markússonar, útgerðarmanns, kaupmanns og aðalbókara ríkisins og konu hans Kristínar Árnadóttur, en þau voru yngst sjö barna þeirra hjóna.

Leikin eru lög með þessum systkinum og nokkur æviatriði rakin í stuttu máli.

Ennfremur er endurfluttur kafli úr þættinum "Það er svo margt að minnast á", þar sem Torfi Jónsson og Hlín Torfadóttir flytja erindi um séra Matthías Jochumsson, lesa úr bók hans "Ferð um fornar stöðvar", auk þess sem flutt er ljóð eftir Matthías.

Umsjón: Jónatan Garðarsson.

(Áður á dagskrá 1998)

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir.

Við hefjum þáttinn á því að líta út úr húsi með Henný Hafsteinsdóttur minjaverði, til að ræða Dugguvog 42, hús sem Gunnar Guðmundsson byggði fyrir G.G. hf. Húsið er hluti af listasögu borgarinnar því Gunnar fór í samstarf við enga aðra en Gerði Helgadóttur sem útfærði vegglistaverk á Dugguvog 42, innblásin af vélum og bílavarahlutum.

Hilmar Örn Agnarsson, kórstjóri Söngfjelagsins, lítur við í hljóðstofu, ásamt kórfélaga og höfundi nokkurra jólalaga sem samin hafa verið sérstaklega fyrir kórinn, Hjörleifi Hjartarsyni. Tilefnið er síðstu jólatónleikar Söngfjelagsins sem Hilmar Örn stjórnar, en hann stjórnaði á tímabili 10 kórum og á að baki sérlega farsælan feril sem organisti og kórstjori.

Ragna Sigurðardóttir, myndlistarrýnir Víðsjár, fjallar í dag um tvær yfirstandandi sýningar, sýningu Eggerts Péturssonar í Hafnarborg sem ber nafnið Roði og málverkasýningu Huldu Vilhjálmsdóttur í Laboutique.is á Mýrargötu í Reykjavík.

Útvarpsfréttir.

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Fréttir

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Í Krakkaheimskviðum fjöllum við um fréttir af því sem gerist ekki á Íslandi, en tengist því samt stundum. Karitas kafar í heimsmálin ásamt góðum gestum og fjallar á einfaldan, skýran og skemmtilegan hátt um allt milli himins og jarðar.

Umsjón: Karitas M. Bjarkadóttir

Í þessum þætti Krakkaheimskviða ferðumst við til Austur-Asíu og kynnum okkur sögu Norður- og Suður-Kóreu. Karitas skoðar svo Kóreupop með dyggri aðstoð K-pop aðdáandans Rögnu Fríðu Sævarsdóttur.

Veðurfregnir kl. 18:50.

Dánarfregnir.

Hljóðritun frá tónleikum Lausanne kammersveitarinnar sem fram fóru í Beaulieu leikhúsinu í Lausanne í Sviss.

Á efnisskrá:

-Ved en ung Kunstners Baare, Við líkbörur ungs listamanns, eftir Carl Nielsen.

-Írsk svíta eftir Henry Cowell.

-Sinfónía nr. 64 í A-dúr eftir Joseph Haydn.

-Malédiction í h-moll eftir Franz Liszt.

-Meerestille und glückliche Fahrt, forleikur op. 27 eftir Felix Mendelssohn.

Einleikari: Píanóleikarinn Bertrand Chamayou.

Stjórnandi: Barbara Hannigan.

Umsjón: Melkorka Ólafsdóttir.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Umhverfisverndarsamtökin Blái herinn fagna 30 ára afmæli í ár. Herinn hefur lagt áherslu á baráttuna við plastmengun í hafinu með hreinsunarstörfum, hvatningu og vitundarvakningu. Tómas J. Knútsson, stofnandi Bláa hersins, ætlar að setjast með okkur í upphafi þáttar og fara aðeins yfir starfsemi samtakanna og ræða hvað er fram undan hjá Bláa hernum.

Sjötíu ár eru frá því byrjað var að telja fugla að vetrarlagi og er markmið talninganna að kanna fjölda og dreifingu einstakra tegunda í mismunandi landshlutum.

Náttúrufræðistofnun hefur um langt skeið skipulagt fuglatalningar áhugamanna sem sinna þeim í sjálfboðavinnu um áramótin. Talningasvæðin eru dreifð um láglendi um allt land en flest eru við sjávarsíðuna þar sem flestra fugla er von á þessum árstíma. Aldís Erna Pálsdóttir, fuglafræðingur hjá Náttúrufræðistofnun, kíkir til okkar og segir okkur allt um fuglatalningar og hverjir geta orðið sjálfboðaliðar.

Í lok þáttar kemur Edda Olgudóttir, vísindamiðlari Samfélagsins, til okkar í sitt vikulega spjall. Í dag ætlar hún að fræða okkur um glútenóþol. En við byrjum á Bláa hernum.

Tónlist úr þættinum:

Johnson, Jack - Only the ocean.

Ritt Momney - Put Your Records On.

Beatles, The - Ob-la-di, ob-la-da.

Þessi saga forsetaembættisins hefst 1. desember 1918 þegar Ísland varð frjálst og fullvalda ríki. Konungur Danmerkur var áfram þjóðhöfðingi Íslendinga.

Snemma í seinni heimsstyrjöld tóku Íslendingar konungsvaldið í eigin hendur og stofnuðu lýðveldi á Þingvöllum 17. júní 1944.

Guðni Th. Jóhannesson rekur sögu fyrstu fjögurra forseta lýðveldisins. Þeir voru Sveinn Björnsson, Ásgeir Ásgeirsson, Kristján Eldjárn og Vigdís Finnbogadóttir.

Veðurfregnir kl. 22:05.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Í bók sinni, Þegar múrar falla, fjallar Hörður Torfason um persónuleg og samfélagsleg mál, reynslu og átök hans við samfélagið síðastliðin 50 ár. Hann segir að hann hafi þurft að brjóta niður þá múra sem voru innra með honum til þess að geta tekist á við ytri múra. Það gerði hann með sýnileika og hugrekki. Hörður kom í þáttinn í dag og sagði okkur betur frá bókinni og innri og ytri múrum.

Sigurður Þorri Gunnarsson fjölmiðlamaður og Jóhanna Vigdís Hjaltadóttir fréttakona verða saman með jólaþætti á aðventunni, Uppskrift að jólum. Markmiðið er að hafa það huggulegt á aðventunni, elda mat, kynnast skemmtilegu fólki, og þau velta fyrir sér jólatónlist og kynna sniðugar jólahugmyndir. Fyrsti þátturinn er einmitt á á dagskrá annað kvöld.

Á síðustu árum hefur Óður getið sér gott orð fyrir skemmtilegar sýningar þar sem ungt og hæfileikaríkt tónlistarfólk færir sígilda tónlist í nýjan búning. Óður hefur sýnt 57 sýningar af fjórum óperuuppfærslum frá stofnun árið 2021. La bohéme eftir Puccini er ein vinsælasta ópera allra tíma og birtist í þeirra flutningi fyrsta sinn á íslensku í nýrri þýðingu. Sagan segir frá ungum listamönnum í París á 19.öld þar sem heit ástríða þeirra fyrir lífinu glímir við kaldan raunveruleikann. Ragnar Pétur Jóhannsson og Níela Thibaud Girerd komu í þáttinn í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Sleðaferð / Skapti Ólafsson (Leroy Anderson, texti Jólakettir)

Gjöfin / Hörður Torfason (Hörður Torfason)

Jólakveðjur / Eyjólfur Kristjánsson (Þorgeir Ástvaldsson, texti Þorsteinn Eggertsson)

Hvít jól / Vilhjálmur og Ellý Vilhjálms (Irving Berlin, texti Stefán Jónsson)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.