Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Sigurður Arnarson flytur morgunbæn og orð dagsins.

Útvarpsfréttir.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Þórarinn G. Pétursson varaseðlabankastjóri var gestur þáttarins. Rætt var um ástand og horfur í efnahagsmálum í heiminum í kjölfar tollanna sem Trump Bandaríkjaforseti lagði í ríki heims.

Björn Malmquist ræddi um líkleg viðbrögð Evrópusambandsins við tollum Bandaríkjanna en ákvörðunar er að vænta. Einnig sagði hann frá fundum norskra og íslenskra ráðherra með forystufólki ESB. Þá var rætt við utanríkisráðherra um öryggis- og varnarmál.

Sigyn Blöndal flutti pistil frá Manilla á Filippseyjum. Hún ræddi við Berglindi Rósu Halldórsdóttur verkfræðing sem býr í Manilla ásamt fjölskyldu.

Þú bíður (allavegana) eftir mér - Megas,

Vertu mér samferða inní blómalandið amma - Megas.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Umsjón: Halldóra Björnsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Dægurflugur og söngvar frá ýmsum tímum.

Umsjón: Jónatan Garðarsson.

Fjallað um söngvarann og gítarleikarann Þorvald Halldórsson og fyrstu árin sem hann söng og spilaði með Hljómsveit Ingimars Eydal. Þorvaldur varð landsfrægur þegar hann söng lagið Á sjó sem kom út á plötu fyrir jólin 1965 og fleiri lög fylgdu í kjölfarið. Önnur lög sem hljóma þættinum í flutningi Þorvaldar eru Komdu, Bara að hann hangi þurr, Hún er svo sæt, Ég er sjóari, Sjómannskveðja, Fjarlægjast fjöllin blá, Skárst mun sinni kellu að kúra hjá, Ég var átján ára, Í nótt. Sumarást, Ég tek hundinn og Mig dregur þrá.

Umsjón: Jónatan Garðarsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Við sögðum í dag frá ráðstefnu sem haldin verður í Hörpu á fimmtudaginn þar sem umfjöllunarefnið verður öldrunarþjónusta framtíðarinnar og tækni. Yfirskrift ráðstefnunnar er: Öldrunarþjónusta á gervigreindaröld: Nýsköpun í öldrunarþjónustu og aukin lífsgæði aldraðra. Þar verður sérstaklega fjallað um hvaða áhrif gervigreindin og tæknin, eins og til dæmis róbótar, hafa á umönnun aldraðra nú og í framtíðinni. María Fjóla Harðardóttir forstjóri Hrafnistu kom í þáttinn.

Í dag, eins og undanfarna mánudaga, kom Georg Lúðvíksson til okkar með það sem við köllum fjármálin á mannamáli. Í þetta sinn talaði hann um heppni og óheppni þegar kemur að fjármálunum. Georg útskýrði þetta betur fyrir okkur í spjallinu.

Svo var það lesandi vikunnar, í þetta sinn var það Reynir Lyngdal leikstjóri, en hann er einn þriggja leikstjóra nýrrar þáttaraðar, Reykjavík 112, sem eru spennuþættir byggðir á metsölubók Yrsu Sigurðardóttur DNA. En hann sagði okkur auðvitað frá því hvaða bækur hann hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hann í gegnum tíðina. Reynir talaði um eftirfarandi bækur og höfunda:

Sporðdrekar e. Dag Hjartarson

Múffu e. Jónas Reyni

Lunga e. Pedro Gunnlaug Garcia

DNA e. Yrsu Sigurðardóttur

Astrid Lindgren

bækurnar um Tinna og Tobba, Ástrík

Michel Houellebecq

Tove Jansen

Tónlist í þættinum í dag:

Freistingar / Sigríður Thorlacius og Sigurður Guðmundsson (Sigurður Halldór Guðmundsson og Bragi Valdimar Skúlason)

Ryðgaður dans / Valdimar (Valdimar Guðmundsson og Ásgeir Aðalsteinsson)

Þú bíður (allaveganna eftir mér) / Ragnheiður Gröndal (Magnús Þór Jónsson)

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón hefur Margrét Hugrún Gústavsdóttir-Björnsson mannfræðinemi og blaðamaður.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Kauphallir um allan heim eru rauðglóandi eftir að Donald Trump forseti Bandaríkjanna snarhækkaði tolla á innfluttar vörur í síðustu viku. Hörður Ægisson viðskiptablaðamaður skýrir hvernig áhrif tollastríðsins birtast okkur á mörkuðum í dag. Umsjón: Baldvin Þór Bergsson.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Smalastúlkur, drykkjurútar og galdranornir verða á dagskrá þáttarins í dag - en samkvæmt rannsókn Dagrúnar Óskar Jónsdóttur, aðjúnkts í þjóðfræði við Háskóla Íslands eru það helstu birtingarmyndir kvenna í íslenskum þjóðsögum.

Og síðan ætlum við að velta fyrir okkur áhrifum hamfarahlýnunar á tilfinningalíf okkar. Ola Martin Sandberg er heimspekingur og nýdoktor við Háskóla Íslands sem hefur um nokkurt skeið velt fyrir sér siðferðilegu sambandi okkar við náttúruna.

Og í lok þáttar fáum við að skyggnast inn í hugarheim ungs manns fyrir hátt í áttatíu árum með Helgu Láru Þorsteinsdóttur safnstjóra RÚV.

Útvarpsfréttir.

Sígild og samtímatónlist frá ýmsum tímum. Íslenskt og erlent í bland.

Tónlistin í þættinum:

Una Sveinbjarnardóttir leikur á fiðlu og Tinna Þorsteinsdóttir á píanó, þær leika Meditation úr Thaïs eftir Jules Emile Frédéric Massenet. (sækja í Kistu)

Roger Myers leikur einleik á víólu ásamt Sinfóníuhljómsveit Lundúna (London Symphony Orchestra í Víólusónötu op. 147 eftir Dmitíj Shostakovitsj. Vladimir Mendelssohn útsetti. Stjórnandi er Michael Francis.

Verkið er í þremur þáttum:

1 Moderato

2 Allegretto

3 Adagio

Jacqueline du Pré leikur á selló, Daniel Barenboim leikur með á píanó, þau flytja þriðja þátt, Largo úr Sónötu fyrir selló og píanó í g-moll op. 65 eftir Fréderic Chopin.

Nemendur úr Juilliard hálskólanum og Konunglega tónlistarháskólanum í Lundúnum leika undir stjórn Charlotte Corderoy, Concertino fyrir tólf hljóðfæri, K035 eftir Ígor Stravínskíj.

Vorhiminn, úr verkinu Málmglettum eftir Birki Frey Matthíasson.

Flytjendur: Einar Steinþór Jónsson, 1. trompet; Eiríkur Örn Pálsson, 2. trompet; Stefán Jón Bernharðsson, horn; Jón Arnar Einarsson, básúna; Tom Yaron Meyerson, túba. Hljóðritun gefin út í maí 2024

Guðrún Jóhanna Ólafsdóttir syngur, Francisco Javier Jáuregui leikur á gítar. Þau flytja lagið Gakktu hægt eftir Atla Heimi Sveinsson. Textinn er þjóðkvæði. Útsetninguna gerði Francisco Javier Járegui.

Útvarpsfréttir.

Þáttur um bókmenntir, bæði hér heima og úti í heimi. Hlustendum er fylgt í gegnum lestur athyglisverðra bókmenntaverka og rætt við höfunda, útgefendur og fræðimenn um stefnur, strauma, tákn og tilvísanir.

Umsjón: Jóhannes Ólafsson.

Í þættinum opnum við inn í heim pólskra furðusagna og vísindaskáldskapar. Pólverjar eiga einhvern merkasta og áhugaverðasta höfund 20. aldar á því sviði, Stanisław Lem.

Þekkturstu verk Stanisławs Lem eru smásagnasafnið Cyberiada og Solaris, sem tvisvar hefur verið kvikmynduð, 1972 kom mynd í leikstjórn Andrei Tarkovsky og 2002 í leikstjórn Steven Soderbergh. Þetta eru fjölbreytt verk sem teygja sig yfir allt rófið, allt frá svokölluðu hörðum vísindaskálskap yfir í mjúkan en alltaf eru undirliggjandi flóknar heimspekilegar spurningar um siðferði, trú, mörk mannlegrar skynsemi, hvað tækni getur og hvaða áhrif hún hefur á okkur mennina sem hana búa til. Maður gegn vél, allt sem góður vísindaskáldskapur þarf að búa yfir. Pawel Bartoszek segir frá, en hann hefur lesið bækur Lem frá því í menntaskóla og við ræddum vísindaskáldskap, tæknisiðferði og ýmislegt þessu tengt.

Við byrjum á heimsókn frá Mariolu Alichu Fiema, sem kennir pólsk fræði við Háskóla Íslands. Þar fá nemendur yfirlit yfir sögu Póllands allt frá miðöldum fram að seinni heimsstyrjöld. Og í gegnum helstu bókmennta- og listaverk hvers tíma er reynt að skyggnast inn í pólska þjóðarsál. Ég ræddi við Mariolu um bókmenntirnar í gegnum aldirnar, hvar þetta byrjar allt saman en líka hvernig pólsk menning á Íslandi blasi við henni.

Viðmælendur: Mariola Alicja Fiema og Pawel Bartoszek.

Umsjón: Jóhannes Ólafsson.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Fréttir

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Þættir um barnabækur úr öllum áttum, gamlar og nýjar. Embla ræðir við höfunda, þýðendur, myndhöfunda, leikara og alls konar fólk sem kemur að barnabókum á einn eða annan hátt, að ógleymdum lesendunum sjálfum.

Umsjón: Embla Bachmann

Hildur Knútsdóttir segir frá reynslu sinni af bókaútgáfu í Bandaríkjunum og útskýrir hver munurinn á ungmenna- og fullorðinsbókum er, að hennar mati. Hún segir líka frá bókinni Kasia og Magdalena sem bókaormurinn Arnþór Rúnar kafar dýpra í.

Veðurfregnir kl. 18:50.

Dánarfregnir.

Tónlist úr ýmsum áttum. Nýjar hljóðritanir Rásar 1 í bland við nýjar plötur íslenskrar og erlendrar tónlistar.

Hljóðritun frá tónleikum í Tíbrárröð Salarins í Kópavogi 30. mars 2025

Draumar og þrár eru viðfangsefni þessara tónleika þar sem fléttast saman sígildir smellir og splunkuný tónlist.

Hér mætast draumkennd stef úr ólíkum áttum: Barnagælur, poppmúsík, leikhústónlist, einleiksverk og sönglög eftir nokkur af ástsælustu tónskáldum tónlistarsögunnar en tónlistin á það öll sammerkt að hverfast um drauma.

Á tónleikunum verða að auki frumflutt þrjú verk sem samin voru sérstaklega fyrir tilefnið að beiðni Ragnheiðar og Evu Þyri af þeim Maríu Huld Markan Sigfúsdóttur, Jóhanni G. Jóhannssyni og Sigurði Sævarssyni.

Eldri íslensk einsöngslög fá að sjálfsögðu líka sinn sess, meðal annars verða flutt lög eftir Selmu Kaldalóns og Jórunni Viðar. Söngljóð verða í forgrunni en einnig hljómar þekkt einleiksverk sem lýtur að draumum, Träumerei eftir Robert Schumann.

Ragnheiður Ingunn Jóhannsdóttir sópransöngkona og Eva Þyrí Hilmarsdóttir flytja

Einnig hljóma í þessari dagskrá brot úr tónleikaspjalli sem Elísabet Indra Ragnarsdóttir átti við flytjendur og höfunda fyrir tónleikana

Efnisskrá:

Edvard Grieg (1843-1907)

Ein Traum op. 48 nr. 6 (Ljóð: Friedrich Martin von Bodenstedt)

Selma Kaldalóns (1919-1984) Draumurinn (Ljóð: Oddný Kristjánsdóttir)

Jórunn Viðar (1918-2017) Únglíngurinn í skóginum (Ljóð: Halldór Laxness)

Jóhann G Jóhannsson (1955)

Dáið er alt án drauma (Ljóð: Halldór Laxness) - frumflutningur

Gabriel Fauré (1845-1924)

Après un rêve (Ljóð: Romain Bussine)

María Huld Markan Sigfúsdóttir (1980)

Í draumi sérhvers manns (Steinn Steinarr) - frumflutningur

Christian Hartmann (1910-1985)

Dvel ég í draumahöll (Ljóð: Thorbjörn Egner/Kristján frá Djúpalæk)

Robert Schumann (1810-1856) Träumerei op. 15 nr. 7

Clara Schumann (1819-1896)

Ich stand in dunklen Träumen op. 13 nr. 1 (Ljóð: Heinrich Heine)

Leigh Harline (1907-1969)

When you wish upon a star (Ljóð: Ned Washington)

Sigurður Sævarsson (1963)

Sonnet 43 (Ljóð: William Shakespeare) - frumflutningur

Ivor Gurney (1890-1937)

Sleep (Five Elizabethan Songs, nr. 4) (Ljóð: John Fletcher)

Jóhann G Jóhannsson (1955) Draumur frú Rósu (Ljóð: Þórarinn Eldjárn)

Sergei Rachmaninoff (1873-1943)

A dream op. 8 nr. 5 (Ljóð: Aleksey Nikolayevich Pleshcheyev)

Jóhann G Jóhannsson Vögguvísan úr Skilaboðaskjóðunni (Ljóð: Þorvaldur Þorsteinsson)

----

Í lok þáttarins er örlítil áminning um þáttaröð Bjarka Sveinbjörnssonar - Sinfóníuhljómsveit Íslands í 75 ár.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Smalastúlkur, drykkjurútar og galdranornir verða á dagskrá þáttarins í dag - en samkvæmt rannsókn Dagrúnar Óskar Jónsdóttur, aðjúnkts í þjóðfræði við Háskóla Íslands eru það helstu birtingarmyndir kvenna í íslenskum þjóðsögum.

Og síðan ætlum við að velta fyrir okkur áhrifum hamfarahlýnunar á tilfinningalíf okkar. Ola Martin Sandberg er heimspekingur og nýdoktor við Háskóla Íslands sem hefur um nokkurt skeið velt fyrir sér siðferðilegu sambandi okkar við náttúruna.

Og í lok þáttar fáum við að skyggnast inn í hugarheim ungs manns fyrir hátt í áttatíu árum með Helgu Láru Þorsteinsdóttur safnstjóra RÚV.

Praxis eftir Fay Weldon.

Dagný Kristjánsdóttir les.

Annar lestur af 26.

Veðurfregnir kl. 22:05.

Árið 1944 var tekinn upp sá siður hjá Ríkisútvarpinu að lesa alla Passíusálma Hallgríms Péturssonar á föstunni. Sigurður Skúlason les.

Nýtt hljóðrit.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Við sögðum í dag frá ráðstefnu sem haldin verður í Hörpu á fimmtudaginn þar sem umfjöllunarefnið verður öldrunarþjónusta framtíðarinnar og tækni. Yfirskrift ráðstefnunnar er: Öldrunarþjónusta á gervigreindaröld: Nýsköpun í öldrunarþjónustu og aukin lífsgæði aldraðra. Þar verður sérstaklega fjallað um hvaða áhrif gervigreindin og tæknin, eins og til dæmis róbótar, hafa á umönnun aldraðra nú og í framtíðinni. María Fjóla Harðardóttir forstjóri Hrafnistu kom í þáttinn.

Í dag, eins og undanfarna mánudaga, kom Georg Lúðvíksson til okkar með það sem við köllum fjármálin á mannamáli. Í þetta sinn talaði hann um heppni og óheppni þegar kemur að fjármálunum. Georg útskýrði þetta betur fyrir okkur í spjallinu.

Svo var það lesandi vikunnar, í þetta sinn var það Reynir Lyngdal leikstjóri, en hann er einn þriggja leikstjóra nýrrar þáttaraðar, Reykjavík 112, sem eru spennuþættir byggðir á metsölubók Yrsu Sigurðardóttur DNA. En hann sagði okkur auðvitað frá því hvaða bækur hann hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hann í gegnum tíðina. Reynir talaði um eftirfarandi bækur og höfunda:

Sporðdrekar e. Dag Hjartarson

Múffu e. Jónas Reyni

Lunga e. Pedro Gunnlaug Garcia

DNA e. Yrsu Sigurðardóttur

Astrid Lindgren

bækurnar um Tinna og Tobba, Ástrík

Michel Houellebecq

Tove Jansen

Tónlist í þættinum í dag:

Freistingar / Sigríður Thorlacius og Sigurður Guðmundsson (Sigurður Halldór Guðmundsson og Bragi Valdimar Skúlason)

Ryðgaður dans / Valdimar (Valdimar Guðmundsson og Ásgeir Aðalsteinsson)

Þú bíður (allaveganna eftir mér) / Ragnheiður Gröndal (Magnús Þór Jónsson)

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.