Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Sunna Dóra Möller flytur morgunbæn og orð dagsins

Útvarpsfréttir.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Á um 45 árum hafa tæplega 900 manns lokið námi frá skólanum sem lengi var kallaður Jarðhitaskóli Sameinuðu þjóðanna en undanfarin ár Jarðhitaskóli Gró. Heimkomið hefur fólkið svo nýtt þekkingu sína við öflun jarðhita og gjörbreytt víða lífsskilyrðum til hins betra. Skólinn er starfræktur hjá ÍSOR en var áður hjá Orkustofnun. Nína Björk Jónsdóttir, forstöðumaður Gró, og Bjarni Richter, forstöðumaður Jarðhitaskólans, komu.

Þórhildur Ólafsdóttir í Úganda sagði okkur frá áfengisbölinu í landinu. Það er víðtækt með tilheyrandi vandamálum og hörmungum, en nú á að reyna að sporna við unglingadrykkju með íslenskum aðferðum.

Bryndís Ísfold Hlöðversdóttir ræddi um úrslit kosninganna í Bandaríkjunum. Demókrötum gekk vel, bæði í borgarstjórnarkosningum í New York og ríkisstjórakosningum í New Jersey og Virginíu.

Tónlist:

Joshua Redman - Manhattan.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Umsjón: Halldóra Björnsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Við kynntum okkur starfsemi Batahúss í þættinum í dag. Batahús var stofnað árið 2021 og veitir húsnæði, jafningjastuðning og einstaklingsmiðaða þjónustu fyrir fólk sem hefur lokið fangelsisvist og er að stíga fyrstu skrefin til baka í samfélagið. Tolli Morthens, formaður stjórnar Bata, kom í viðtal og sagði okkur betur frá tilurð Batahúss, starfseminni og hugmyndafræðinni.

Svo fræddumst við um bókina Amma nammigrís, en í henni eru skemmtilegar og fyndnar sögur af ömmu, byggðar á sönnum atburðum, sagðar frá sjónarhorni barnabarns. Auk þess útskýrir bókin alzheimer sjúkdóminn á einfaldan hátt og hjálpar börnum að skilja hvað það þýðir þegar ástvinur byrjar að gleyma. Gunnhildur Stella Pálmarsdóttir fjölskyldufræðingur er höfundur bókarinnar og hún sagði okkur betur frá henni í dag.

Svo var það gamansýningin Lífið í Japan, sem frumsýnd verður í Hannesarholti í næstu viku. Þar fer Stefán Þór Þorgeirsson yfir sína reynslu af því að búa í Japan, en sagan byggir á raunverulegri reynslu Stefáns frá dvöl hans í Japan, í gegnum grín, tónlist og dans. Stefán Þór sagði okkur betur frá sinni reynslu og Japan hér í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Inn um gluggann / Moses Hightower (Moses Hightower, texti Andri Ólafsson og Steingrímur Karl Teague)

Þú átt mig ein / Vilhjálmur Vilhjálmsson (Magnús Þór Sigmundsson, texti Vilhjálmur Vilhjálmsson)

Sukiyaki (Ue o muite aruko) / Kyu Sakamoto (Nakamura Hachidai & Rokusuke Ei)

Kæra sána / Faðir Stefán (Stefán Þór Þorgeirsson)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Dómsmálaráðherra segir ekki hægt að hafa allar gáttir inn í landið opnar. Umsóknir um dvalarleyfi námsmanna og aðstandenda þeirra frá Gana, Nígeríu og Pakistan eru helmingi fleiri en í fyrra.

Sviðstjóri Skóla- og frístundasviðs segir að bregðast eigi við manneklu á leikskólum Reykjavíkurborgar. Leikskólum er miklu oftar lokað vegna manneklu í Reykjavík en í öðrum sveitarfélögum.

60 prósent landsmanna treysta Kristrúnu Frostadóttur forsætisráðherra samkvæmt nýrri könnun Maskínu. 55 prósent vantreysta Guðmundi Inga Kristinssyni, mennta- og barnamálaráðherra.

Zohran Mamdani varð í gærkvöld yngsti borgarstjórinn í sögu New York. Hann segir kjósendur hafa valið að búa í borg sem fólk hafi efni á að búa í.

Verkefnastjóri verðlagseftirlits ASÍ segir ekki koma á óvart að fólk fresti innkaupum fram yfir mánaðamót í mikilli verðbólgu og háum vöxtum. Svigrúm sé til að lækka verð miðað við uppgjör stærstu matvöruverslanakeðjanna.

Stofnanir bandaríska alríkisins hafa verið lokaðar í 36 daga, sem er met. Bandaríkjastjórn varar við verulegum áhrifum á farþegaflug og bótagreiðslur.

Framkvæmdastjóri meðferðarsviðs SÁÁ segir gleðiefni að ríkið vilji semja um greiðslur fyrir meðferð við spilafíkn. Hún hafi ekki haft sama forgang og aðrir fíknisjúkdómar.

Tennisleikararnir Aryna Sabalenka og Nick Kyrgios mætast í baráttu kynjanna í desember, endurgerð á frægri viðureign Billie Jean King og Bobbys Riggs fyrir um hálfri öld.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Fasteignafyrirtæki Ólafs Ólafssonar stefnir á stórfellda fasteignauppbyggingu í Brákarey við Borgarnes. Hótel, baðlón og íbúðir eru meðal annars á teikniborðinu.

Sveitarstjóri Borgarbyggðar er hlynntur hugmyndunum og vinnur nú sveitarfélagið nú að deiliskipulagi fyrir svæðið.

Almenn ánægja er meðal íbúa Borgarbyggðar um hugmyndirnar en einhverjir setja þó spurningamerki við það.

Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Síðasta febrúar var verkefnið Reykur sett á laggirnar á vegum Matthildarsamtakanna – Reykur veitir skaðaminnkandi þjónustu fyrir fólk sem reykir ópíóíða og örvandi vímuefni og hefur – síðustu tíu mánuði – náð til fólks sem hefur áður ekki fengið viðeigandi þjónustu eða aðstoð. Svala Jóhannesdóttir, sérfræðingur í skaðaminnkun og forormaður mattmildarsamtakanna Reyks, sest hjá okkur í upphafi þáttar og veitir okkur innsýn inn í starfsemina.

Dagana 1.–9. nóvember 2025 heldur Tilvera – samtök um ófrjósemi – upp á Vitundarvakningarviku um ófrjósemi. Markmið vikunnar er að efla fræðslu og skilning á ófrjósemi, brjóta niður þögn og fordóma og minna á að þekking á líkamanum er ekki lúxus, heldur lífsnauðsyn. Sigríður Auðunsdóttir og Anna Þorsteinsdóttir frá Tilveru settust niður með okkur og sögðu okkur frá samtökunum og baráttunni við ófrjósemi.

Edda Olgudóttir, vísindamiðlari Samfélagsins, ætlar að segja okkur frá mögulegum áhrifum Covid bólusetningar á krabbameinsmeðferðir. en byrjum á einu lagi.

Umsjón: Ástrós Signýjardóttir og Pétur Magnússon.

Tónlist þáttarins:

Rogers, Maggie - Don't Forget Me.

HJÁLMAR - Blómin í brekkunni.

Bryan, Zach - 28.

Útvarpsfréttir.

Tónlist frá ýmsum tímum úr ólíkum héruðum Djasslandsins. Íslenskt og erlent í bland.

Lagalisti:

NdegéOcello, Meshell, Guiliana, Mark, Johnson, Josh, Younger, Brandee - Virgo 3 (feat. Oliver Lake (Arr.), Mark Guiliana, Brandee Younger, Josh Johnson).

Nico Moreaux - What if Your Eyes Would Only Cry Laughing?.

Björg Blöndal's C4THERINE - Álfahóll.

Silva and Steini - I ought to stay away from you.

Okegwo, Ugonna, Parker, Leon, Terrasson, Jacky - Time after time.

DeJohnette, Jack, Peacock, Gary, Jarrett, Keith - It never entered my mind.

Ásgeir Jón Ásgeirsson Tónlistarm. - Night skies of Pondicherry.

McLemore, Scott, Hilmar Jensson - All the time.

Nash, Lewis, Roland, Ariel J., Chestnut, Cyrus, Carter, Betty - In the still of the night.

Alice Babs og Nils Lindberg's Orchestra - Lady in blue.

Útvarpsfréttir.

Í þættinum eru gömul revíulög úr segulbandasafni útvarpsins leikin, auk þess sem revían Upplyfting (1946) er endurflutt, að hluta til, í flutningi sem tekinn var upp 1967.

Flytjendur: Nína Sveinsdóttir, Tage Möller, Lárus Ingólfsson, Egill Ólafsson, Alfreð Andrésson, Arnar Jónsson, Kristbjörg Kjeld, Hljómsveit Magnúsar Ingimarssonar, Brynjólfur Jóhannesson og Sigrún Hjálmtýsdóttir.

Umsjón: Jónatan Garðarsson.

(Áður á dagskrá 1998)

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir.

Þegar Sóley Stefánsdóttir þreytist á því að semja á píanóið, með sína jöfnu stillingu og fyrirframgefnu ramma, tekur hún upp harmónikkuna, sem andar inn og út og krefst þess að hugsað sé í hendingum. Hún hefur á eftirtektarverðum ferli flysjað af sér íhaldsamari hluta tónlistaruppeldisins en nýtt sér þá gagnlegri til að draga fram einstaka rödd, sitt eigið djúphugsaða tónlistartungumál sem segir heildstæðar sögur. Árið 2021 var Sóley tilnefnd til tónlistarverðlauna Norðurlandaráðs fyrir fjórðu breiðskífu sína, Mother melancholia. Platan er sveipuð feminískri ádeilu á feðraveldið, og Sóley hefur í verkum sínum verið óhrædd við að nálgast slík og skyld málefni. Hún var lengi vel formaður Kíton, félags kvenna í tónlist, og hefur unnið að fjölbreyttum verkefnum á sviði tónlistar, allt frá klassískum verkum til popptónlistar, tónlist fyrir kvikmyndir og leikhús og við gerð glænýrrar hljóðfæralínu fyrir börn í samstarfi við hönnunarteymið ÞYKJÓ. Sóley Stefánsdóttir er nýskipaður staðarlistamaður Salarins í Kópavogi og gestur svipmyndar í Víðsjá dagsins.

Útvarpsfréttir.

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Við tökum stöðuna á Íslendingum sem búsettir eru í Bandaríkjunum og spyrjum þá hvað hefur breyst síðan Trump var kjörinn? Að hvað miklu leiti finna þau breytingar á eigin skinni? Hvaða áhrif hefur þetta haft á nærumhverfi þeirra?

Svo ræðum við við rithöfundinn og heimspekingin Hauk Má Helgason um nýútkomina bók hans Staðreyndirnar. Upplýsingaóreiða og vitvélar koma við sögu í skáldsögu sem fjallar um flokksgæðingin Stein, sem hefur fengið vinnu á nýrri stofnun, Upplýsingastofu, sem hefur það hlutverk að þróa opinberan staðreyndagrunn sem á að vera aðalvopn stjórnvalda í baráttunni gegn upplýsingaóreiðu.

Fréttir

Fréttir

Vegagerðin segir þörf á stefnumarkandi ákvörðunum og fjármagni til að bæta þjónustu Strætó við Keflavíkurflugvöll. Hún geti ekki tekið þátt í útboði, líkt og forstjóri Isavia lagði til.

Þolendur heimilisofbeldis eru líklegri til að finna fyrir einkennum kvíða og þunglyndis en aðrir. Fimmtungur kvenna og tíundi hver karlmaður hafa verið beitt heimilisofbeldi samkvæmt nýrri rannsókn.

Það fjölgaði óvænt um einn í fjölskyldu í Mosfellsbæ í síðustu viku - án þess að nokkur hefði haft hugmynd um að barn væri á leiðinni.

Rússar segjast hafa umkringt úkraínska hermenn í Pokrovsk í Donetsk-héraði. Úkraínumenn neita því en segjast veita árásum mótspyrnu. Nái Rússar Pokrovsk aukast líkur á að þeir leggi undir sig Donetsk-hérað.

Og Sýn hefur dregið úr FM-útsendingum á landsbyggðinni, á útvarpstíðni sem áður tilheyrði Exinu níu sjö sjö og Léttbylgjunni heyrist nú ekkert utan höfuðborgarsvæðisins.

Umsjón: Ásta Hlín Magnúsdóttir og Ævar Örn Jósepsson

Tæknimaður: Kári Guðmundsson

Stjórn útsendingar: Valgerður Þorsteinsdóttir

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Demókrötum gekk vel í kosningum í Bandaríkjunum í gær. Zohran Mamdami sigraði í borgarstjórakosningum í New York, í Virgíníu vann Abigail Spanberger ríkisstjóraefni þeirra sannfærandi sigur og í New Jersey fékk Mikie Sheriill frambjóðandi demókrata álíka niðurstöðu. Tillaga demókrata um að draga ný kjördæmamörk sem eru talin þeim hagstæð var samþykkt og allt er þetta talið merki um að tæplega einu ári eftir að Donald Trump tók við embætti forseta sé pendúllinn að sveiflast. Er þetta til marks um vinstrisveiflu eða bara óánægju með störf forsetans, Donalds Trump? Anna Kristín Jónsdóttir ræðir við Guðmund Hálfdánarson prófessor.

Varað hefur verið við því að líkurnar á röskun svokallaðrar veltihringrásar hafstrauma í Atlantshafi, skammstöfuð AMOC, hafi verið vanmetnar. Sú röskun er rakin til hlýnunar hvorutveggja sjávar og loftslags og bent á að hrun veltihringrásarinnar myndi líklega leiða til mikillar kólnunar á norðurslóðum, þótt áfram hitni annars staðar.

Niðurstöður nýlegrar rannsóknar á áhrifum yfirstandandi hlýnunar á djúpsjávarmyndun í norðurhöfum og þar með veltihringrásina, benda hins vegar til að hættan sé mögulega orðum aukin. Rannsóknin var til umfjöllunar á ráðstefnu vísindamanna í Helsinki í október og þar var Halldór Björnsson, fagstjóri loftslagsmála á Veðurstofunni. Ævar Örn Jósepsson ræðir við hann.

Umsjón: Ævar Örn Jósepsson

Tæknimaður: Kári Guðmundsson

Í Krakkaheimskviðum fjöllum við um fréttir af því sem gerist ekki á Íslandi, en tengist því samt stundum. Karitas kafar í heimsmálin ásamt góðum gestum og fjallar á einfaldan, skýran og skemmtilegan hátt um allt milli himins og jarðar.

Umsjón: Karitas M. Bjarkadóttir

Í þessum þætti Krakkaheimskviða fjallar Karitas um ránið á Louvre, þar sem fjórum þjófum tókst að hafa á brott ómetanlegum krúnudjásnum. Vera Illugadóttir er gestur þáttarins og rifjar upp fyrri rán á þessu frægasta safni Frakklands.

Veðurfregnir kl. 18:50.

Dánarfregnir.

Hljóðritun frá tónleikum Concertgebouw kammersveitarinnar sem fram fóru í TivoliVredenburg tónlistarhúsinu í Utrecht,24. október sl.

Á efnisskrá:

- Andante eftir Florence Price.

- Píanókonsert nr. 9 í Es-dúr K. 271 eftir Wolfgang Amadeus Mozart.

- Konsert í D-dúr fyrir strengi eftir Igor Stravinskíj.

- Sinfónía nr. 29 í A-dúr K. 201 eftir Wolfgang Amadeus Mozart.

Einleikari: Nikola Meeuwsen.

Umsjón: Bergljót Haraldsdóttir.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Síðasta febrúar var verkefnið Reykur sett á laggirnar á vegum Matthildarsamtakanna – Reykur veitir skaðaminnkandi þjónustu fyrir fólk sem reykir ópíóíða og örvandi vímuefni og hefur – síðustu tíu mánuði – náð til fólks sem hefur áður ekki fengið viðeigandi þjónustu eða aðstoð. Svala Jóhannesdóttir, sérfræðingur í skaðaminnkun og forormaður mattmildarsamtakanna Reyks, sest hjá okkur í upphafi þáttar og veitir okkur innsýn inn í starfsemina.

Dagana 1.–9. nóvember 2025 heldur Tilvera – samtök um ófrjósemi – upp á Vitundarvakningarviku um ófrjósemi. Markmið vikunnar er að efla fræðslu og skilning á ófrjósemi, brjóta niður þögn og fordóma og minna á að þekking á líkamanum er ekki lúxus, heldur lífsnauðsyn. Sigríður Auðunsdóttir og Anna Þorsteinsdóttir frá Tilveru settust niður með okkur og sögðu okkur frá samtökunum og baráttunni við ófrjósemi.

Edda Olgudóttir, vísindamiðlari Samfélagsins, ætlar að segja okkur frá mögulegum áhrifum Covid bólusetningar á krabbameinsmeðferðir. en byrjum á einu lagi.

Umsjón: Ástrós Signýjardóttir og Pétur Magnússon.

Tónlist þáttarins:

Rogers, Maggie - Don't Forget Me.

HJÁLMAR - Blómin í brekkunni.

Bryan, Zach - 28.

Steinunn Sigurðardóttir les Gunnlaugs sögu ormstungu í hljóðritun frá 1992

Veðurfregnir kl. 22:05.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Við kynntum okkur starfsemi Batahúss í þættinum í dag. Batahús var stofnað árið 2021 og veitir húsnæði, jafningjastuðning og einstaklingsmiðaða þjónustu fyrir fólk sem hefur lokið fangelsisvist og er að stíga fyrstu skrefin til baka í samfélagið. Tolli Morthens, formaður stjórnar Bata, kom í viðtal og sagði okkur betur frá tilurð Batahúss, starfseminni og hugmyndafræðinni.

Svo fræddumst við um bókina Amma nammigrís, en í henni eru skemmtilegar og fyndnar sögur af ömmu, byggðar á sönnum atburðum, sagðar frá sjónarhorni barnabarns. Auk þess útskýrir bókin alzheimer sjúkdóminn á einfaldan hátt og hjálpar börnum að skilja hvað það þýðir þegar ástvinur byrjar að gleyma. Gunnhildur Stella Pálmarsdóttir fjölskyldufræðingur er höfundur bókarinnar og hún sagði okkur betur frá henni í dag.

Svo var það gamansýningin Lífið í Japan, sem frumsýnd verður í Hannesarholti í næstu viku. Þar fer Stefán Þór Þorgeirsson yfir sína reynslu af því að búa í Japan, en sagan byggir á raunverulegri reynslu Stefáns frá dvöl hans í Japan, í gegnum grín, tónlist og dans. Stefán Þór sagði okkur betur frá sinni reynslu og Japan hér í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Inn um gluggann / Moses Hightower (Moses Hightower, texti Andri Ólafsson og Steingrímur Karl Teague)

Þú átt mig ein / Vilhjálmur Vilhjálmsson (Magnús Þór Sigmundsson, texti Vilhjálmur Vilhjálmsson)

Sukiyaki (Ue o muite aruko) / Kyu Sakamoto (Nakamura Hachidai & Rokusuke Ei)

Kæra sána / Faðir Stefán (Stefán Þór Þorgeirsson)

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Við tökum stöðuna á Íslendingum sem búsettir eru í Bandaríkjunum og spyrjum þá hvað hefur breyst síðan Trump var kjörinn? Að hvað miklu leiti finna þau breytingar á eigin skinni? Hvaða áhrif hefur þetta haft á nærumhverfi þeirra?

Svo ræðum við við rithöfundinn og heimspekingin Hauk Má Helgason um nýútkomina bók hans Staðreyndirnar. Upplýsingaóreiða og vitvélar koma við sögu í skáldsögu sem fjallar um flokksgæðingin Stein, sem hefur fengið vinnu á nýrri stofnun, Upplýsingastofu, sem hefur það hlutverk að þróa opinberan staðreyndagrunn sem á að vera aðalvopn stjórnvalda í baráttunni gegn upplýsingaóreiðu.