Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Útvarpsfréttir.

Umsjónarmenn eru Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Í Heimsglugga dagsins ræddi Bogi Ágústsson fyrst um Alex Salmond, skoska stjórnmálamanninn sem lést á laugardag. Alex var um árabil leiðtogi Skoska þjóðarflokksins og fyrsti ráðherra Skotlands. Þá sagði hann frá rekstrarvandræðum fyrirtækisins Northvolt í Svíþjóð. Það var stofnað fyrir fáeinum árum utan um framleiðslu á rafhlöðum í bíla. Fyrirtækið hefur tapað háum fjárhæðum og stjórnendur og eigendur róa lífróður. 1.600 af 5.000 starfsmönnum verður sagt upp.

Trillukallar þinga á Grandhóteli í dag og á morgun. Örn Pálsson, framkvæmdastjóri Landssambands smábátaeigenda, sagði frá því sem helst brennur á stéttinni.

Greta Salóme fiðluleikari býr sig þessa daga undir að flytja 1. fiðlukonsert Shostakovich með Sinfóníuhljómsveit Norðurlands í Hofi 24. nóvember. En fyrst ætlar hún að eignast barn! Fæðingin er áformuð á þriðjudaginn og æfingar og undirbúningur taka mið af því.

Tónlist:

Hvers vegna? - Erla Þorsteinsdóttir,

Augun þín blá - Óðinn Valdimarsson,

Manhattan - Joshua Redman,

Á æðruleysinu - KK,

Moondance - Van Morrison.

Útvarpsfréttir.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Umsjón: Halldóra Björnsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson

Húmor virkar er heiti á fyrirlestri sem farið hefur víðreist um landið og þar er stuðst við meðal annras við niðurstöður viðamikilla rannsókna á virkni húmors á heilsu, sem er umtalsverð, og sem árangursaukandi afl í atvinnulífinu og lífinu almennt. Sveinn Waage er höfundur og flytjandi þessa fyrirlesturs en hann hefur meðal annars starfað sem markaðsstjóri, fyrirlesari og uppistandari. Sveinn fékk beiðni frá Háskólanum í Reykjavík árið 2021 að setja saman námskeið um virkni húmors sem svo þróaðist seinna yfir í samnefndan fyrirlestur. Sveinn kom í þáttinn í dag.

Íslensk málnefnd stendur fyrir afmælismálþingi í dag í tilefni af sextugsafmæli nefndarinnar undir yfirskriftinni Í þjónustu tungunnar. Þar verða flutt nokkur erindi þar sem verða meðal annars farið yfir hugleiðingar um stöðu íslenskrar tungu. Jóhannes B. Sigtryggsson, rannsóknardósent við Árnastofnun og er í stjórn Íslenskrar málnefndar, kom í þáttinn og sagði okkur frá störfum málnefndarinnar og fór með okkur yfir stöðu íslenskrar tungu og framtíð hennar.

Tónlist í þættinum:

Leiðin okkar allra / Hjálmar (Þorsteinn Einarsson, texti Einar Georg Einarsson)

Heimförin / Ásgeir Trausti (Ásgeir Trausti Einarsson, texti Einar Georg Einarsson)

Undir stórasteini / Sigurður Guðmundsson og Memfismafían (Jón Múli Árnason, texti Jónas Árnason)

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Jón Snædal öldrunarlæknir talar um líf.

Umsjón hefur Ástvaldur Zenki Traustason tónlistarmaður og Zen kennari.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Erindi ríkisstjórnarinnar var komið á endastöð segir forsætisráðherra og hann hefði verið að bregðast með því að þykjast geta leitt stjórnina áfram án sáttar. Formaður Vinstri grænna segir forsætisráðherra óhæfan til að leiða ríkisstjórn.

Úkraínumenn vilja tafarlaust boð um aðild að Atlantshafsbandalaginu og meiri hernaðaraðstoð, sagði forseti Úkraínu á fundi með leiðtogum Evrópusambandsríkja. Hann fulllyrðir að norður kóreskir hermenn eigi að taka þátt í hernaðaraðgerðum Rússa í Úkraínu.

Borgarstjóri boðaði forystu leik- og grunnskólakennara á sinn fund í hádeginu. Ummæli sem hann lét falla um kennara í síðustu viku vöktu mikla reiði innan stéttarinnar.

Metþátttaka er á Arctic Circle ráðstefnunni sem hófst í morgun. Viðskiptum er gert hærra undir höfði en áður.

Mikil eftirspurn er eftir ódýrum íbúðum en þær dýrari seljast síður. Heimili landsins hafa ekki greitt meira í vaxtagjöld í átta ár.

Kílómetragjald á fólksbíla og jeppa verður sex krónur og sjötíu aurar samkvæmt frumvarpi fjármálaráðherra og tæpar 44 krónur af þyngstu bílunum. Mótorhjólamenn gagnrýnir harðlega að sama gjald verði á mótorhjólum og bílum sem eru allt að sautjánfalt þyngri.

Móttaka fyrir þá, sem þurfa aðstoð og eftirfylgd til að draga úr og hætta notkun ávanabindandi lyfja, var opnuð í Reykjavík í morgun. Fólk lendir oft í vanda sem hægt er að fyrirbyggja með öruggri umgjörð segir læknir og einn frumkvöðla verkefnisins.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Með slitum Bjarna Benediktssonar á ríkisstjórnarsamstarfinu við Vinstri græna og Framsóknarflokksins lýkur sögulegu tímabili í íslenskri stjórnmálasögu.

Einungis einu sinni áður hafði Sjálfstæðisflokkurinn unnið með þeim flokki sem er lengt til vinstri á Alþingi. Þetta var árunum 1944 til 1947 þegar Sjálfstæðisflokkurinn og Sósalístaflokkurinn ,,eyddu flokkarígnum og sameinuðu krafta sína”, eins og Ólafur Thors formaður Sjálfstæðisflokksins orðaði það. Hann varð forsætisráðherra í Nýsköpunarstjórninni sem Alþýðuflokkurinn var einnig hluti af ásamt Sósíalistaflokknum. Hér á eftir fylgir brot úr stefnuræðu Ólafs frá 21 október árið 1944.

Líkindi þessara tveggja ríkisstjórna eru nokkur þar sem mikið traust ríkti á milli formanna Sjálfstæðisflokksins og vinstri flokksins í þeim báðum. Ólafur Thors og formaður Sósíalistaflokksins, Einar Olgeirsson, náðu vel saman og mikið traust ríkti á milli Bjarna Benediktssonar, formanns Sjálfstæðisflokksins, og Katrínar Jakobsdóttur, formanns Vinstri grænna.

Rætt er við Guðmund Jónsson, prófessor í sagnfræði við Háskóla Íslands, um það sem er líkt með Nýsköpunarstjórninni og ríkisstjórninni sem nú er frá og Friðjón Friðjónsson, borgarfulltrúa Sjálfstæðisflokksins, sem hefur unnið með bæði Bjarna og Katrínu.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Barnasprengjukynslóð eftirstríðsáranna, Kynslóðin sem var með húslykil um hálsinn og horfði á MTV, Þúsaldarkynslóðin eða þumalputtakynslóðin og Zeta-kynslóðin - um tíma hefur það tíðkast að gefa kynslóðum nafn. Í dag ætlum við að ræða kynslóðirnar

og einblína sérstaklega á hugtakið bómullarkynslóð - hvað felst í því? Í pallborði um þetta verða:

Steinunn Anna Sigurjónsdóttir, sálfræðingur sem lengi vann með börnum, þekkir vel til kvíða og geðrænna vandamála meðal ungmenna en hefur nú beint sjónum sínum að eldra fólki og kannski ekki síst samskiptum kynslóðanna.

Anna Guðrún Steinsen, markþjálfi og tómstunda- og félagsmálafræðingur sem hefur mikið kynnt sér Z-kynslóðina svokölluðu og þjálfað ungt fólk í aldarfjórðung.

Einar Lövdahl, rithöfundur af þúsaldarkynslóð sem hefur meðal annars fengist við kvíða og vanlíðan ungs fólks í verkum sínum.

Við heyrum af nýjung í íslenskum heilbrigðismálum; af móttöku sem var opnuð í morgun, þar sem sérstaklega er tekið á niðurtröppun ópíóíða og annarra sterkra verkjalyfja, svefn- og róandi lyfja og fleira.

Svanurinn er ekki bara umhverfismerki og það eru til fleiri svansmerktar vörur en klósettpappír og þvottaefni. Stefán Gíslason, umhverfisstjórnunarfræðingur, fræðir okkur um Svaninn í umhverfispistli dagsins,

Tónlist:

THE WHO - My Generation.

BJARTMAR GUÐLAUGSSON - Týnda Kynslóðin.

Útvarpsfréttir.

Umsjón: Una Margrét Jónsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Í þessari þáttaröð fjallar Magnús Sveinn Helgason sagnfræðingur um sögu íslenska verðbréfamarkaðarins í aðdraganda fjármálabólunnar og hrunsins, hugsjónir frumherja hlutabréfamarkaðar, hugmyndir manna um markaðinn og afdrif þeirra.

Í þessum þætti er fjallað um ris hlutabréfasjóðanna í upphafi tíunda áratugarins og umbreytingu þeirra í skuldsett yfirtökufélög eftir aldamót. Umsjón: Magnús Sveinn Helgason.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir.

Víkingur Heiðar kemur í heimsókn og segir frá tónleikaferð þeirra Yuja Wang sem hefst í Hörpu um helgina. Bæði teljast þau til stórstjarna í hinum alþjóðlega tónlistarheimi, en það er óvenjulegt að tveir píanóleikarar fari í tónleikaferð saman, hvað þá listamenn af þessu kaliberi. Meira um það í þætti dagsins.

Við heyrum líka af forvitnilegri sýningu Arnar Alexanders Ámundasonar sem nú stendur yfir í Skaftfelli. Sýningin, sem kallast Titill á sýningu, inniheldur eiginlega ekkert nema ímynduð viðbrögð við sýningunni í fjölmiðlum og á facebook, og sum gagnrýnin er ansi óvægin.

Arndís Björk Ásgeirsdóttir rýnir í tvo viðburði sem fram fóru á State of the Art hátíðinni og við heyrum einnig brot úr viðtali við nýbakaðan verðlaunahafa Bókmenntaverðlauna Tómasar Guðmundssonar.

Útvarpsfréttir.

Popp og pólitík

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Kristján Guðjónsson

Popp og pólitík

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Kristján Guðjónsson

Karítas M. Bjarkardóttir, blaðamaður Krakkafrétta, var harmi slegin þegar hún fékk fregnir af því að Liam Payne, meðlimur bresku strákahljómsveitarinnar OneDirection, væri látinn. Sveitin, sem lagði upp laupana árið 2016, er ein af söluhæstu hljómsveitum í heimi, og á sér enn marga, trygga aðdáendur. Fréttir bárust af því í gærkvöldi að Liam hefði fallið til jarðar úr hótelherbergi í Argentínu. Við hringdum í Karítas til þess að fá meiri upplýsingar um Liam,

Tara og Silla eru gjörningatvíeyki sem hafa verið að gera gjörninga saman síðan 2017.

Þær ásamt Juan Pablo, sem búsettur er í Belgíu, munu halda gjörningakvöld í Ásmundasal á morgun. Þar munu 5 gjörningalistamenn á stokk og endurflytja með sínum hætti, sinn fyrsta gjörning. Planið er að roðna saman.

Brynja Hjálmsdóttir er að horfa á nýja þætti úr DC Comics heiminum, The Penguin sem koma úr smiðju HBO. Hinn írski Colin Farrel fer með aðalhlutverkið og þykir nær óþekkjanlegur sem Mörgæsarmaðurinn.

Við fögnum 10 ára afmæli plötubúðarinnar og útgáfunnar Reykjavík Record Shop á Klapparstíg. Við ræðum við nýjan eiganda búðarinnar, Jóhann Ágúst Jóhannsson, sem lét gamlan draum rætast og keypti plötubúð á dögunum.

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Þingmenn mættu til starfa á Alþingi í morgun í fyrsta skipti frá því að ríkisstjórnin sprakk. Eitt mál var á dagskrá - umræða um þingrofstillögu forsætisráðherra. Eftir ræðuhöldin fóru kjörnir fulltrúar hver til síns heima, flestir til að undirbúa sig fyrir komandi átök og koma sér á framfæri við flokksapparötin í þeirri von að fá ásættanlegt sæti á framboðslista. Ræður þeirra sem tóku til máls báru þess glöggt merki að kosningabaráttan er hafin. Freyr Gígja Gunnarsson segir frá.

Í síðustu kosningum var þingmannaveltan hafi verið töluverð. Þegar kosið var 2021 settust 25 nýir þingmenn á Alþingi og 2017 voru nýju þingmennirnir 19 og 31 árið á undan. Talið er að tíu flokkar bjóði fram í kosningunum 30. nóvember, þeir átta sem eiga sæti á þingi og tveir til viðbótar - Sósíalistaflokkur Íslands og Lýðræðisflokkurinn. Eva Marín Hlynsdóttir, prófessor í opinberri stjórnsýslu við Háskóla Íslands segir breytingar á þingheimi hafa verið töluverðar og verði það líklega líka næst - Anna Kristín Jónsdóttir ræðir við hana.

1,1 milljarður Jarðarbúa býr við sára fátækt, örbirgð svo mikla að viðkomandi er ómögulegt að draga fram lífið án utanaðkomandi aðstoðar. Tæplega hálfur milljarður þessa örbjarga fólks býr á átakasvæðum, þar sem ýmist ríkir hreint stríðsástand eða mannskæðar árásir og vopnuð átök eru daglegt brauð. Og nær sex hundruð milljónir eru á barnsaldri, yngri en átján ára.

Verst er ástandið í Afríku sunnan Sahara og í Suður-Asíu. Þetta eru meginniðurstöður árlegrar úttektar Þróunaráætlunar Sameinuðu þjóðanna og Fátæktar- og þróunarrannsóknastofu Oxfordháskóla á fátækt í heiminum. Ævar Örn Jósespsson segir frá.

Umsjón: Ævar Örn Jósepsson

Tæknimaður: Mark Eldred

Í þessum þáttum köfum við djúpt ofan í þjóðsögukistu heimsins. Sögurnar eru allskonar, sumar fyndnar, aðrar fróðlegar, sumar alveg út í hött og enn aðrar kannski svolítið hræðilegar eða draugalegar. Í hverjum þætti heyrum við tvær eða þrjár þjóðsögur frá ýmsum heimshornum.

Umsjón: Ingibjörg Fríða Helgadóttir.

Þjóðsögur þáttarins:

Skjaldbakan og tromman (Nígería)

Undratréð (Arabía)

Bakkabræður byggja hús (Ísland)

Leikraddir:

Elfa Lilja Gísladóttir

Valgeir Daði Einarsson

Sigurður Ingi Einarsson

Sérfræðingur í þjóðsögum: Terry Gunnell, prófessor í þjóðfræði við Háskóla Íslands

Lestur og umsjón: Ingibjörg Fríða Helgadóttir

Veðurstofa Íslands.

Dánarfregnir.

Hlustendum veitt innsýn í efnisskrá tónleika kvöldsins.

Bein útsending frá tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands í Eldborg, Hörpu.

Bein útsending frá tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands í Eldborg, Hörpu.

Á efnisskrá:

*Tónlist fyrir strengi, slagverk og selestu eftir Béla Bartók.

*Hornkonsert nr. 4 eftir Wolfgang Amadeus Mozart.

*Sinfónía nr. 4 eftir Robert Schumann.

Einleikari: Stefán Jón Bernharðsson.

Stjórnandi: Tomáš Hanus.

Kynnir: Guðni Tómasson.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson

Húmor virkar er heiti á fyrirlestri sem farið hefur víðreist um landið og þar er stuðst við meðal annras við niðurstöður viðamikilla rannsókna á virkni húmors á heilsu, sem er umtalsverð, og sem árangursaukandi afl í atvinnulífinu og lífinu almennt. Sveinn Waage er höfundur og flytjandi þessa fyrirlesturs en hann hefur meðal annars starfað sem markaðsstjóri, fyrirlesari og uppistandari. Sveinn fékk beiðni frá Háskólanum í Reykjavík árið 2021 að setja saman námskeið um virkni húmors sem svo þróaðist seinna yfir í samnefndan fyrirlestur. Sveinn kom í þáttinn í dag.

Íslensk málnefnd stendur fyrir afmælismálþingi í dag í tilefni af sextugsafmæli nefndarinnar undir yfirskriftinni Í þjónustu tungunnar. Þar verða flutt nokkur erindi þar sem verða meðal annars farið yfir hugleiðingar um stöðu íslenskrar tungu. Jóhannes B. Sigtryggsson, rannsóknardósent við Árnastofnun og er í stjórn Íslenskrar málnefndar, kom í þáttinn og sagði okkur frá störfum málnefndarinnar og fór með okkur yfir stöðu íslenskrar tungu og framtíð hennar.

Tónlist í þættinum:

Leiðin okkar allra / Hjálmar (Þorsteinn Einarsson, texti Einar Georg Einarsson)

Heimförin / Ásgeir Trausti (Ásgeir Trausti Einarsson, texti Einar Georg Einarsson)

Undir stórasteini / Sigurður Guðmundsson og Memfismafían (Jón Múli Árnason, texti Jónas Árnason)

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Popp og pólitík

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Kristján Guðjónsson

Popp og pólitík

Umsjón: Lóa Björk Björnsdóttir og Kristján Guðjónsson

Karítas M. Bjarkardóttir, blaðamaður Krakkafrétta, var harmi slegin þegar hún fékk fregnir af því að Liam Payne, meðlimur bresku strákahljómsveitarinnar OneDirection, væri látinn. Sveitin, sem lagði upp laupana árið 2016, er ein af söluhæstu hljómsveitum í heimi, og á sér enn marga, trygga aðdáendur. Fréttir bárust af því í gærkvöldi að Liam hefði fallið til jarðar úr hótelherbergi í Argentínu. Við hringdum í Karítas til þess að fá meiri upplýsingar um Liam,

Tara og Silla eru gjörningatvíeyki sem hafa verið að gera gjörninga saman síðan 2017.

Þær ásamt Juan Pablo, sem búsettur er í Belgíu, munu halda gjörningakvöld í Ásmundasal á morgun. Þar munu 5 gjörningalistamenn á stokk og endurflytja með sínum hætti, sinn fyrsta gjörning. Planið er að roðna saman.

Brynja Hjálmsdóttir er að horfa á nýja þætti úr DC Comics heiminum, The Penguin sem koma úr smiðju HBO. Hinn írski Colin Farrel fer með aðalhlutverkið og þykir nær óþekkjanlegur sem Mörgæsarmaðurinn.

Við fögnum 10 ára afmæli plötubúðarinnar og útgáfunnar Reykjavík Record Shop á Klapparstíg. Við ræðum við nýjan eiganda búðarinnar, Jóhann Ágúst Jóhannsson, sem lét gamlan draum rætast og keypti plötubúð á dögunum.