Bæn og hugleiðing að morgni dags.

Séra Jón Ásgeir Sigurvinsson flytur morgunbæn og orð dagsins.

Útvarpsfréttir.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir fylgja hlustendum inn í daginn, skýra baksvið frétta og ræða við áhugavert fólk um Ísland og umheiminn.

Dagur íslenskrar náttúru er í dag. Af því tilefni kom formaður Landverndar, Þorgerður María Þorbjörnsdóttir í þáttinn. Við spjölluðum vítt og breitt um náttúru og náttúruvernd.

Stjórnmál og efnahagsmál voru aðalumfjöllunarefnin í Berlínarspjalli. Arthúr Björgvin Bollason rýndi í úrslit fyrstu fylkiskosninganna í Þýskalandi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum þar í landi.

Og undir lok þáttar var Björn Leifsson, kenndur við World class, gestur. 40 ár eru síðan World Class opnaði, þá í tiltölulega litlu húsnæði í Skeifunni í Reykjavík en nú eru stöðvarnar nítján og þær eiga eftir að verða enn fleiri. Við rifjuðum upp söguna af fyrstu stöðinni með Birni og spjölluðum um líkamlegt atgerfi Íslendinga.

Tónlist:

Matt Carmichael - Dune.

Jochen Kunze - Usedom.

Hall and Oates - Out Of Touch.

Útvarpsfréttir.

.

Útvarpsfréttir.

Gestir úr öllum kimum þjóðfélagsins deila sögu sinni með hlustendum. Umsjón: Sigurlaug M. Jónasdóttir.

Stefán Pétur býr á Húsavík og segir frá Hraði-miðstöð nýsköpunar, hönnunarþing þar sem lögð verður áhersla á mat, nýsköpun og hönnun.

Umsjón: Halldóra Björnsdóttir.

Útvarpsfréttir.

Veðurstofa Íslands.

Umsjón: Kristján Kristjánsson.

Útvarpsfréttir.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Hvað varð um íslenska hnausþykka og súra skyrið okkar og af hverju er það orðið að aukefnaþeyttri, jafnvel sykraðri þunnri jógúrt sem neytendum býðst nánast eingöngu í matvörubúðum í dag? Neytendur þurfa að leggja sig sérstaklega eftir því og fara á tiltekna staði til þess að nálgast alvöru skyr eins og þekktist í gamla daga. Hallgrímur Helgason rithöfundur hrinti af stað kröftugri umræðu um íslenska skyrið á samfélagsmiðlum um helgina og sagði fjölmarga sakna þess og spurði hvers vegna við gátum glutrað þessu niður? Við ræddum um hvað hefur breyst á framleiðslu skyrs, mjólkurvara og annarra matvæla síðastliðin ár, stöðu lífrænnar framleiðslu á Íslandi og Lífræna daginn sem verður haldinn á laugardaginn næstkomandi eða 20.september víða um land. Þær Dóra Svavarsdóttir, formaður Slow food á Íslandi, og Anna María Björnsdóttir, kvikmyndagerðarkona og verkefnastjóri Lífræna dagsins, voru með okkur í þættinum í dag.

Einar Sveinbjörnsson kom svo til okkar í dag í Veðurspjallið. Í þetta sinn ræddi hannum veðrabrigðin, en það eru talsvert greinileg haustteikn í kortunum, kannski greinilegri en oft áður. Og sagði hann frá heimsókn sinni á Grímsstaði á Fjöllum í sumar. Þar hefur verið veðurathugunarstöð í yfir hundrað ár og er hún ein síðasta mannaða stöðin á landinu.

Tónlist í þættinum í dag:

Lambalæri / Ómar Ragnarsson og Lúdó sextett (Hank Williams, texti Ómar Ragnarsson)

Græna byltingin / Spilverk þjóðanna (Spilverk þjóðanna)

Vindar að hausti / Sigríður Thorlacius og Sigurður Guðmundsson (Antonio Carlos Jobim, texti Birkir Blær Ingólfsson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG HELGA ARNARDÓTTIR

Dánarfregnir.

Útvarpsfréttir.

Umsjón hefur Elva Dögg Sigurðardóttir verkefnastjóri Nordjobb Ísland hjá Norræna félaginu.

Pistlaröðin er unnin í samstarfi við Vestnorræna ráðið og Norræna félagið.

Íslenskt lag eða tónverk.

Útvarpsfréttir.

Ísraelsher sækir fram í Gazaborg. Markmiðið er að hernema borgina að fullu og útrýma því sem Ísraelar segja síðasta vígi Hamas-samtakanna. Nefnd á vegum Sameinuðu þjóðanna segir Ísrael fremja þjóðarmorð á Gaza – en það er í fyrsta sinn sem Sameinuðu þjóðirnar nota það hugtak um hernað Ísraela.

Ríkið hefur fallið frá kröfum um eignarhald á þúsundum eyja og skerja um allt land. Landeigandi fagnar en bæjarstjórinn í Vestmannaeyjum er ósáttur við að ríkið ásælist enn allar eyjar kringum Heimaey.

Haraldur Þorleifsson, sem rampaði upp Ísland, er að fara af stað með sambærilegt verkefni í Úkraínu og Panama.

Spánn tekur ekki þátt í Eurovision nema Ísrael verði vísað úr keppninni. Spænska ríkissjónvarpið tilkynnti þetta formlega í morgun.

Rektor Háskólans á Akureyri segir liggja ljóst fyrir að verði af sameiningu skólans við Háskólann á Bifröst fái nýr skóli nýtt nafn. Engin ákvörðun hafi þó enn verið tekin um samruna.

Menntaskólinn við Sund tók í dag á móti færanlegum kennslustofum í stað skólahúsnæðis sem þurfti að loka vegna raka og myglu. Rúmlega tvö ár eru síðan mygla greindist.

Daglegur fréttaskýringaþáttur þar sem stór og lítil fréttamál eru matreidd á einfaldan hátt.

Við ræðumum stöðuna í borgarstjórn Reykjavíkur við fréttamanninn Alexander Kristjánsson. Allir flokkar eru að búa sig undir sveitarstjórnarkosningar í vor og ýmis tíðindi hafa borist úr ráðhúsinu að undanförnu. Samkvæmt vinsældarmælingum virðast borgarbúar frekar óhressir með sína kjörnu fulltrúa í Reykjavík.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Í gulum september, sem nú stendur yfir, er lögð áhersla á að auka meðvitund fólks um mikilvægi geðræktar og sjálfsvígsforvarna með kærleika, aðgát og umhyggju að leiðarljósi. Í tilefni af gulum september ætla landssamtökin Geðhjálp að ferðast um landið með geðlestina. Grímur Atlason, framkvæmdastjóri Geðhjálpar, kom í spjall.

Stór hluti þess afla sem er sóttur í hafið við Ísland er veiddur með botnvörpu, veiðarfærum sem hafa sætt gagnrýni undanfarið, eftir mynd breska fjölmiðlamannsins Davids Attenborough um hafið. Haraldur Arnar Einarsson, fiskifræðingur hjá Hafró og sérfræðingur hjá Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna, hefur rannsakað þróun veiðarfæra og áhrif þeirra á náttúruna. Öll veiðarfæri valda skaða, enda hönnuð til að drepa og öll geta þau valdið viðbótarskaða á lífríkinu. Skaðinn af völdum botnvarpa á Íslandi er víða löngu skeður.

Hvenær lærðu Íslendingar að skrifa og jafngildir það að geta párað eða klórað því að vera skrifandi? Erla Hulda Halldórsdóttir, prófessor í sagnfræði við Háskóla Íslands, svaraði þessum spurningum nýlega á Vísindavefnum. Hún ræðir við okkur um skriffærni almennings á öldum áður og mótlæti sem fátækar stúlkur sem vildu læra að draga til stafs mættu - langamma hennar þar á meðal.

Tónlist í þættinum:

Ómar Ragnarsson - Kossar, sætari en vín.

Una Torfadóttir - Það sýnir sig (Studio RUV).

Helga Möller - Ort í sandinn.

Útvarpsfréttir.

Íslensk jaðartónlist úr ýmsum áttum frá ýmsum hliðum. Umsjón: Árni Matthíasson

Katrín Helga Andrésdóttir er í senn tónlistarkona og myndlistarkona og oft erfitt að greina á milli. Hún hefur komið að ýmiskonar músík í gegnum árin, allt frá hiphop í örpopp, og dansar oft á mörkum listar og listlíkis sem Special-K eða helmingur Ultraflex.

Lagalisti:

Visions of Ultraflex - Never Forget My Baby

I Thought I'd Be More Famous by Now - DaðiFreyr Remix

I Thought I'd Be More Famous by Now - Waste of Time

LUnatic thirST - Post Coital

Ég hefði átt að fara í verkfræði - Tuttuguogfjagra

Visions of Ultraflex - Papaya

Never Forget My Baby (Jaakko Eino Kalevi Pastoral Rodeo Remix)

Útvarpsfréttir.

Umsjónarmaður spjallar um hvaðeina milli himins og jarðar, oft af sögulegu tagi, les forvitnilega texta úr ýmsum áttum, bæði íslenska og erlenda, og reynir af öllum mætti að hafa ofan af fyrir hlustendum þá klukkustund sem þátturinn stendur. Umsjón: Illugi Jökulsson.

Hér segir frá fréttum sem Telemakkus fær af hinum týnda föður sínum í Spörtu, en jafnframt beinist athyglin aftur að Íþöku, þar sem Penelópa kona Ódysseifs verst hinum freku biðlum fimlega. Jafnframt fjallar umsjónarmaður um það samfélag sem kviður Hómers eru sprottnar úr.

Útvarpsfréttir.

Þáttur fyrir áhugafólk um listir og menningu. Ljósi varpað á það sem efst er á baugi hverju sinni, menningin nær og fjær skoðuð frá ólíkum sjónarhornum og skapandi miðlar settir undir smásjána.

Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir.

Í dag er dagur íslenskrar náttúru, og við hefjum þáttinn á því að ræða við líffræðinginn og rithöfundinn Nínu Ólafsdóttur, um fyrstu skáldsögu hennar, Þú sem ert á jörðu, sem kom út hjá Forlaginu í liðinni viku. Óskar Arnórsson fjallar í pistli vikunnar um arkitektúr og fisk og við lítum við í Hólavallakirkjugarði, sem er ekki bara meðal fegurstu garða landsins, heldur einnig stærsta og elsta minjasafn Reykjavíkur, eins og listfræðingurinn Björn Th Björnson kallaði hann í bókinni Minningamörk í Hólavallagarði. Þar er til að mynda að finna mósaíkverk hins danska Elof Risebye, á legsteini Guðmundar Thorsteinssonar, eða Muggs, sem nýverið var gert upp af ítölskum forverði. Við hittum Heimir Janusarson, forstöðumann Hólavallakirkjugarðs við leiði Muggs í þætti dagsins.

Útvarpsfréttir.

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.

Fréttir

Fréttir og fréttaskýringar í útvarpi, þar sem kafað er dýpra í málin, þau sett í stærra samhengi og skýringa leitað.

Umsjón: Fríða María Ásbergsdóttir.

"Ég myndi segja að ég væri jákvæður, eða væri minnsta kosti að reyna að vera það. Reyni að gefa frá mér góða orku þannig að þeim sem eru í kring um mig líði vel, frekar en illa og að ég sé áhugasamur um alls konar hluti. Og svo 1,79, ljóshærður og með blá augu." Hvaða viðmælandi fékk þessa upphafsspurningu - "Hvernig myndir þú lýsa þér fyrir einhverjum sem vissi ekkert hver þú værir?" í Krakkakastinu þessa vikuna?

Það er Gísli Marteinn, þáttastjórnandi, Eurovisionkynnir og Tinna aðdáandi.

Viðmælandi: Gísli Marteinn Baldursson

Umsjón: Fríða María Ásbjörnsdóttir

Veðurfregnir kl. 18:50.

Dánarfregnir.

Tónleikur er þáttur um tónlistarstefnur og tónlistarfræði, tónlistarmenn, tónskáld og tónlistarflytjendur.

Umsjón: Ingibjörg Eyþórsdóttir

Við höldum áfram að hlusta á strengjakvartetta og í þessum þætti heyrum við tvo. Sá fyrri er op. 33 nr. 5 eftir Joseph Haydn, og sá síðari er K 387 eftir Wolfgang Amadeus Mozart. Ástæðan fyrir því að þeir eru fluttir hér saman er sú að kvartettar Haydns op. 33 höfðu mikil áhrif á Mozart og hann samdi kvartett sinn K 387 strax eftir að hafa hlustað á kvartetta Haydns og tileinkaði honum hann síðan ásamt fimm öðrum. Umsjón: Ingibjörg Eyþórsdóttir

Tónlistarhljóðrit frá ýmsum tímum úr safni útvarpsins

Tónlistarhljóðrit frá ýmsum tímum úr safni útvarpsins

Tónlistin í þættinum:

Þáttur úr Náttúruljóðum eftir Pál Ragnar Pálsson. Ljóðið orti Sjón. Tui Hirv sópran syngur og einnig leikur strengjakvartett úr Kammersveit Reykjavíkur (Una Sveinbjarnardóttir, fiðla; Pálína Árnadóttir, fiðla; Guðrún Hrund Harðardóttir, víóla; Hrafnkell Orri Egilsson, selló). (Útg. 2017)

Mót (1990) eftir Leif Þórarinsson. Sinfóníuhljómsveit Íslands leikur. Stjórnandi er Petri Sakari. (Útg. 1992)

Þrjú verk eftir Franz Liszt. Rögnvaldur Sigurjónsson leikur einleik á píanó.

Verkin eru eftirfarandi:

Sonetto 123 del Petrarca, S.161.6

Au bord d'une source, S.160.4

Mephisto-vals nr. 1, S.514

Hljóðritað í Ríkisútvarpinu í apríl 1963.

Kvæðið um fuglana (1984) eftir Atla Heimi Sveinsson, við ljóð Davíðs Stefánssonar. Hljómsveitarútsetning eftir Hrafnkel Orra Egilsson. Kórútsetning eftir Martein H. Friðriksson. Sinfóníuhljómsveit Íslands leikur. Félagar úr Graduale Nobili og Gradualekór Langholtskirkju syngja. Stjórnandi er Daníel Bjarnason. Hljóðritað á tónleikum í Eldborg, Hörpu, Klassíkinni okkar - Uppáhalds íslenskt, 2018.

Úr útsæ rísa Íslands fjöll (1961) eftir Pál Ísólfsson, við ljóð Davíðs Stefánssonar. Sinfóníuhljómsveit Íslands leikur. Hamralíðarkórinn; Gradualekór Langholtskirkju og félgagar úr Graduale Nobili; Söngsveitin Fílharmónía og Karlakórinn Fóstbræður syngja. Stjórnandi er Daníel Bjarnason. Hljóðritað á tónleikum í Eldborg, Hörpu, Klassíkinni okkar - Uppáhalds íslenskt, 2018.

Opin og gagnrýnin umræða um vísindi, nýsköpun, umhverfi, fréttir og samfélagsmál.

Umsjón: Arnhildur Hálfdánardóttir og Pétur Magnússon.

Netfang: samfelagid@ruv.is

Í gulum september, sem nú stendur yfir, er lögð áhersla á að auka meðvitund fólks um mikilvægi geðræktar og sjálfsvígsforvarna með kærleika, aðgát og umhyggju að leiðarljósi. Í tilefni af gulum september ætla landssamtökin Geðhjálp að ferðast um landið með geðlestina. Grímur Atlason, framkvæmdastjóri Geðhjálpar, kom í spjall.

Stór hluti þess afla sem er sóttur í hafið við Ísland er veiddur með botnvörpu, veiðarfærum sem hafa sætt gagnrýni undanfarið, eftir mynd breska fjölmiðlamannsins Davids Attenborough um hafið. Haraldur Arnar Einarsson, fiskifræðingur hjá Hafró og sérfræðingur hjá Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna, hefur rannsakað þróun veiðarfæra og áhrif þeirra á náttúruna. Öll veiðarfæri valda skaða, enda hönnuð til að drepa og öll geta þau valdið viðbótarskaða á lífríkinu. Skaðinn af völdum botnvarpa á Íslandi er víða löngu skeður.

Hvenær lærðu Íslendingar að skrifa og jafngildir það að geta párað eða klórað því að vera skrifandi? Erla Hulda Halldórsdóttir, prófessor í sagnfræði við Háskóla Íslands, svaraði þessum spurningum nýlega á Vísindavefnum. Hún ræðir við okkur um skriffærni almennings á öldum áður og mótlæti sem fátækar stúlkur sem vildu læra að draga til stafs mættu - langamma hennar þar á meðal.

Tónlist í þættinum:

Ómar Ragnarsson - Kossar, sætari en vín.

Una Torfadóttir - Það sýnir sig (Studio RUV).

Helga Möller - Ort í sandinn.

Hin hvítu segl eftir Jóhannes Helga.

Heimildaskáldsaga byggð á sjóferðaminningum Andrésar P. Matthíassonar.

Kristinn Reyr les.

Veðurfregnir kl. 22:05.

Um litróf mannlífsins. Okkur er ekkert mannlegt óviðkomandi. Alla virka daga milli kl. 11-12 á Rás 1.

netfang: mannlegi@ruv.is

Umsjón: Guðrún Gunnarsdóttir og Gunnar Hansson.

Hvað varð um íslenska hnausþykka og súra skyrið okkar og af hverju er það orðið að aukefnaþeyttri, jafnvel sykraðri þunnri jógúrt sem neytendum býðst nánast eingöngu í matvörubúðum í dag? Neytendur þurfa að leggja sig sérstaklega eftir því og fara á tiltekna staði til þess að nálgast alvöru skyr eins og þekktist í gamla daga. Hallgrímur Helgason rithöfundur hrinti af stað kröftugri umræðu um íslenska skyrið á samfélagsmiðlum um helgina og sagði fjölmarga sakna þess og spurði hvers vegna við gátum glutrað þessu niður? Við ræddum um hvað hefur breyst á framleiðslu skyrs, mjólkurvara og annarra matvæla síðastliðin ár, stöðu lífrænnar framleiðslu á Íslandi og Lífræna daginn sem verður haldinn á laugardaginn næstkomandi eða 20.september víða um land. Þær Dóra Svavarsdóttir, formaður Slow food á Íslandi, og Anna María Björnsdóttir, kvikmyndagerðarkona og verkefnastjóri Lífræna dagsins, voru með okkur í þættinum í dag.

Einar Sveinbjörnsson kom svo til okkar í dag í Veðurspjallið. Í þetta sinn ræddi hannum veðrabrigðin, en það eru talsvert greinileg haustteikn í kortunum, kannski greinilegri en oft áður. Og sagði hann frá heimsókn sinni á Grímsstaði á Fjöllum í sumar. Þar hefur verið veðurathugunarstöð í yfir hundrað ár og er hún ein síðasta mannaða stöðin á landinu.

Tónlist í þættinum í dag:

Lambalæri / Ómar Ragnarsson og Lúdó sextett (Hank Williams, texti Ómar Ragnarsson)

Græna byltingin / Spilverk þjóðanna (Spilverk þjóðanna)

Vindar að hausti / Sigríður Thorlacius og Sigurður Guðmundsson (Antonio Carlos Jobim, texti Birkir Blær Ingólfsson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG HELGA ARNARDÓTTIR

Popp og pólitík

Umsjón: Kristján Guðjónsson og Lóa Björk Björnsdóttir.